Kentsel dönüşümde “devlet-vatandaş” modeli önerisi

Kentsel dönüşümde “devlet-vatandaş” modeli önerisi

ZBEÜ Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu:

“Devlet ile vatandaş ortasında kurulacak kentsel dönüşüm ajansı ile dönüşümü sağlayabiliriz”

ZONGULDAK – Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu, devlet ve vatandaş ortasında oluşturulacak kentsel dönüşüm ajansı ile problemli yapıların yıkımının kolaylaşacağı yeni bir model açıkladı.

Türkiye’deki nüfusun yüzde 80’ninin, sanayi tesislerinin de yüzde 75’inin büyük zelzele riski altında olduğunu aktaran ZBEÜ Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu, kentsel dönüşümde istenilen düzeylere gelinemediğini aktardı. Sosyolojik boyutu incelendiğinde vatandaşların dört davranış özelliği gösterdiğini belirten Kutoğlu, nüfusun büyük kısmının sarsıntı riski bulunan coğrafyalarda toplandığını tabir ederek şöyle dedi:

“Halen daha nüfusumuzun yüzde 80’i; büyük sanayi tesislerimizin yüzde 75’i büyük zelzele riski altında. Bu manada maalesef geçen müddette pek çok yasal düzenleme olmasına karşın hala daha vatandaşımızı kentsel dönüşüme ikna edemedik. Kentsel dönüşümde istenilen düzeye gelemedik. Nüfusumuzun büyük bir kısmı muhakkak coğrafyalara toplanmış durumda. Bu coğrafyalar da maalesef en büyük zelzele riski bulunan vilayetlerimiz. Bu manada bizim neden bu sorunu çözemediğimizle ilgili sosyolojik boyutlarını incelememiz gerekiyor. Yapılan incelemelerde dört davranış özelliği gösterdiği ortaya çıkıyor. Birincisi ekonomik meseleler nedeniyle işi Allah’a bırakmak. İkincisi ‘bana bir şey olmaz’ mantığı. Üçüncüsü çok panik hali gösterme ve çok az bir kısmı mantıklı tepki ile önlem alma tarafında eğilim gösteriyor. Yeniden baktığımız vakitte anketlerde insanlarımızın yüzde 80’i konut alırken sarsıntıya yahut öbür afetlere sağlam olup olmadığını merak etmediğini söylüyor. Bu türlü bir tablo altında gerçekten çok önemli bir tehdit altındayız”

“Deprem konusunu artık Türkiye’nin gündeminden çıkartmamız lazım”

Hakan Kutoğlu, kentsel dönüşümün ekseriyetle özel kesim ile vatandaş ortasında yapıldığını lakin bundan gereğince randıman alınamadığını belirtti. Kutoğlu, “Bu sarsıntı konusunu artık Türkiye’nin gündeminden çıkartmamız lazım. Bugüne kadar çıkan kentsel dönüşüm maddelerinden kâfi randıman alamadık. Kentsel dönüşüm genelde özel daldaki müteahhitlik firmalarıyla vatandaşın muahedesi noktasında gerçekleşiyor. Özel kesim olduğu için olaya sonuçta kar gözüyle bakıyor. Lakin vatandaşımızın genelde ağır konut yapılaşması Türkiye’nin en kıymetli alanları olan deniz kenarları, sulak arazi kenarları olduğu için son derece bedelli. Vatandaşımız bu durumu bildiği için kentsel dönüşüme razı gelmiyor. Kendi konutlarının ellerinden çok düşük fiyatla alınıp yüksek kar elde edileceği kanısında oluyor. İşin aslına baktığımız noktada, iki taraflı bir güvensizlik kelam konusu. Bir taraftan inşaat yapacak müteahhit kar edemeyeceği öbür taraftan vatandaş da yerini yahut meskenini çok düşük bedelle satacağı telaşı yaşıyor. Büyük bir yıkımla sarsılıp ağır bedeller ödememek için yeni sistemler denememiz lazım” diye kelamlarına devam etti.

“Yeni usulle devlet de vatandaş da kazanır”

Kentsel dönüşümde yeni teknikler belirlenmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Kutoğlu, “Bizim burada teklifimiz inanç telkin edebilmek için vatandaşla devlet ortasında kentsel dönüşüm ajansı kurulabilir. Vatandaşla belediyeler ortasında bir yatırım paydaşlığı modelinin geliştirilmesi ve bunun denenmesi olabilir. Alansal bazda dönüşüm yapmak istediğimiz vakit; problemli bölgelerde çabucak vatandaşla belediye ve devletin kuracağı kentsel dönüşüm ajansı ortasında yatırım iştiraki kurulacak. Yatırım iştirakinin birinci sermayesi için de Emlak GYO var, TOKİ, DASK var. Bunlar birinci sermayesini koyabilirler. En riskli alanlardan başlayarak çabucak kamulaştırılıp sıkıntılı binalar yıkılabilir. Birinci sermaye ile buradaki vatandaşlar boş yapı stokunun içerisine yerleştirilebilir. Sıkıntılı binalar yıkılıp yerlerine muhtaçlığa binaen otopark, ticaret alanı, alışveriş merkezi, turizm alanı, turistik alanlar üzere alanlar oluşturularak buradan elde edilecek gelirle vatandaşa yeri ölçüsünde pay verilebilir. Böylelikle vatandaşımız daima bir gelire hak kazanacak. Birebir vakitte da bu alanlar çok bedelli alanlar olduğu için devletin de kazanacağını düşünüyoruz. Kentsel dönüşüm sorunu da çözülecektir. Bir taşla üç kuş vurmuş üzere olacağız diye düşünüyorum. Bu prosedürün değerlendirilmesinde yarar vardır. Ortaya kimse girmediğinde devletle vatandaş çok daha yeterli anlaşacaktır. Daha inançlı bir alışveriş, iş paydaşlığı olacaktır diye düşünüyorum. Aksi taktirde evvelki prosedürlerle bu işi süratli bir halde göremediğimiz çok açık görülmektedir” biçiminde kelamlarını tamamladı.

Kaynak: İhlas Haber Ajansı / Onur Altındağ

Bir önceki yazımız olan Türkiye'nin en yüksek barajının su tutacağı tarih belli oldu başlıklı makalemizde Baraj, Barajı ve Gövde hakkında bilgiler verilmektedir.