İstanbul’un göç raporunda Suriyeli annelerin isteği: Kızlarımız okusun!

Gülden Çoktan – Bugün 20 Haziran 2019 Dünya Mülteciler ve Göçmenler Günü. Göç Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün datalarına nazaran, Türkiye’de 3 milyon 600 bin civarında Suriyeli mülteci bulunurken İstanbul en çok Suriyeli barındıran kentimiz. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), süreksiz muhafaza statüsünden bulunan Suriyeli göçmenlerin istihdam, konut, yer, eğitim, sıhhat, toplumsal ahenk ve ayrımcılık boyutlarını ortaya koymak hedefiyle İstanbul Göç Araştırması gerçekleştirdi. 2020 Şubat ayında, akademisyenlerden oluşan proje grubu öncülüğünde ve Frekans araştırma şirketinin dayanağı ile gerçekleşen araştırmaya nazaran Suriyeli göçmenler, Türkçe bilmemek, haklarında çıkan olumsuz haberler ve iş imkanlarının dar olmasından ötürü topluma ayak uydurmakta zorlanıyor. 

Yapılan araştırmada Akşemsettin Mahallesi üzere Suriyeli mültecilerin ağır yaşadıkları yerlerde Türk bayanları, hareket alanlarını kısıtlandığını belirtirken bu mahallelerde yaşayan mahallî halk ile Suriyeli göçmenler ortasında birtakım çatışma alanları da tespit edildi.

Suriyeli göçmenlerin sıhhat hizmetlerine erişiminde karşılaşılan en büyük sorun Türkçe bilmemeleri. Her 12 bayandan ikisinin küçük çocukları yüksek ateş nedeniyle gelişim sorunu yaşıyor. Bayanların birden fazla lisan bilmediği için eşlerinin ya da Türkçe bilen yakınlarının gelmesini beklediği için tedavi için müdahalede gecikiliyor.

Suriyeli göçmenlerin, bilhassa de bayanlarının birçoğu ruhsal dayanağa gereksinim duyuyor. Bu durumun kıymetli sebepleri ortasında savaş ortamında birinci derece yakınlarını yitirmek geliyor. Araştırmaya katılanların yüzde 34’ü savaşta birinci derece aile üyelerinden bir ya da daha fazla kişiyi yitirdiğini belirtti. Buna ekonomik badireler ve sıhhat meseleleri da eklendiğinde bilhassa bayanlarda yaygın bir bıkkınlığın ve baş edememe psikolojisinin ortaya çıktığı tespit edildi. Suriyeli göçmenlere Türkiye’de en çok neyin hasretini duydukları sorulduğunda kaybedilen ya da uzakta bırakılan aile, memleket, geçmiş hayat, iş ya da okul ortamı üzere yanıtlar alındı.

Mahremiyet yok

Araştırmaya nazaran birden fazla Suriyeli göçmen, mesken kirası vermekte zorlandığını, makus şartlara sahip meskenlerde ikamet ettiklerini söyledi. Suriyeli oldukları için birçok vakit kendilerine konut verilmek istenmezken verenlerin de daha yüksek fiyat istediklerini söylüyor. Konut sahipleri ise göçmenlerin sık sık adres değiştirmelerinden rahatsız. Suriyeli göçmenlerin yüzde 33’ü konuttaki oda sayısını kâfi bulmuyor. Birçok kaldıkları meskenleri rutubetli ve eski görüyor. Suriyeli çocuklarının okula gidememesinin önündeki en büyük mani ise maddi imkansızlık. Çocuğunu okula gönderemeyen hanelerin oranları yüzde 61 iken, yüzde 14’ü çocukları çalışmak zorunda oldukları için okula gidemediğini belirtti. Suriyeliler ortasında kız çocukların okula gitmesini destekleyenler yüzde 82, çocuk yaşta evliliğe karşı olanlar ise yüzde 83. 

Irkçılık şikâyeti

Afrika ülkelerinden gelen göçmenlerin Türkiye’yi tercih etmesindeki en büyük etkenler ise işsizlik, iç savaş, Avrupa’ya gitme hayali, Türkiye’deki ucuz iş gücü talebi. Yapılan görüşmelerde Afrika ülkelerinden gelen göçmenlerin en fazla vurguladığı sorun Türkiye’de yaşadıkları ırkçılık ve ayrımcılık. Göçmenlerin çabucak hepsi kendilerine yönelik, başta konut sahipleri, komşular ve kurumlar olmak üzere yaygın ırkçı ve ayrımcı davranışlarla karşılaştıklarını belirtti.

Özbekistanlılar tercih ediliyor

Özbekistan’dan gelen göçmenler ise Türkiye’de çalışmayı hedeflemiş ve bu sebeple göç etmişler. Özbekistanlı göçmen bayanlar ise çocuklarının bakımı için kâfi parayı kazanmak, konut almak, aldığı meskenin borcunu ödemek ya da yetişkin çocuklarını evlendirmek için Türkiye’ye geldiklerini söylüyor. Özbek erkekler lokantalar, marketler, pastane ve kasap üzere yiyecek içecek kesimindeki işletmelerde bulaşıkçı, komi ya da paket servis elemanı olarak çalışıyor. Bayanlar ise dokumacılık, otel ya da konut paklığı, yaşlı ve çocuk bakımı işlerinde ağırlaşıyor. Türkçe’yi kolay öğrenmeleri ve çalışma disiplinlerinin yüksek olması bakımından Özbekistanlı göçmenlerin istihdamda tercih edilen bir göçmen kümesi oldukları anlaşıldı.

Sedyedeki o çocuk umut yolunda öldü

Umuda seyahatte sönen hayatların adresi bu sefer İspanya’nın ünlü Kanarya Adaları oldu. Avrupa’ya sığınmak isteyen 46 kaçak göçmeni taşıyan bot, alabora oldu. Arama kurtarma grupları 41 göçmeni kurtardı. Lakin 5 göçmen Akdeniz’in serin sularında can verdi. Vücutları lüks otelleri barındıran Orzola kıyısına vurdu. Kıyı güvenlik jet-ski ile ceset aradı. Aracın ardında mültecilerin tutmaları için 1 metrelik bir rampa var. Kenarlarında da plastik tutacaklar. Gruplar buldukları Afrikalı bir çocuğa ilişkin nefes almayan vücudu bu rampaya koydu. Çocuk o kadar küçüktü ki; rampaya uzunluklu boyunca sığdı. Kıyıya yanaşınca cesedi sedyeye aldılar. O sedyeyi 3 kişi taşıdı. 20-25 kilo civarındaydı fakat tam da Dünya Mülteciler Günü arifesinde bu küçük vücudu taşımak kurtarma görevlilerine ağır geldi.