1. Cumhurbaşkanı kimdir? Türkiye’nin 1. Birinci Cumhurbaşkanı kimdir? 1. Cumhurbaşkanı ismi, kariyeri ve biyografisi!

Türkiye’nin 1. Cumhurbaşkanı kimdir, ismi nedir merak edildi. Ekseriyetle bilgi müsabakalarında, genel kültür sorularında, ders imtihanlarında vb. yerlerde ülkemizin 1. Cumhurbaşkanı kimdir ismi nedir formunda sorular sorulabiliyor. Sizler için, Türkiye’nin birinci Cumhurbaşkanı kimdir kısaca paylaşacağız.

TÜRKİYE’NİN (BİRİNCİ) 1. CUMHURBAŞKANI KİMDİR?

Türkiye’nin 1. Cumhurbaşkanı Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk‘tür. Ülkemizin birinci Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk 1881 doğumludur.

Mustafa Kemal Atatürk

1. CUMHURBAŞKANI MUSTAFA KEMAL ATATÜRK KİMDİR?

Mustafa Kemal Atatürk (19 Mayıs 1881, Selanik – 10 Kasım 1938, İstanbul), Türk Kurtuluş Savaşı’nın askeri ve siyasi başkanı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve 1923’ten 1938’e dek vazife yapmış birinci Cumhurbaşkanı, Türk Ordusu Mareşali ve daha öncesinde bir Osmanlı paşası.

Tahsil çağına gelince Hafız Mehmet Efendi’nin mahalle mektebinde tahsile başladı, sonra babasının isteğiyle Şemsi Efendi Mektebi’ne geçti. Bu sırada babasını kaybetti (1888). Bir müddet Rapla Çiftliği’nde dayısının yanında kaldıktan sonra Selânik’e dönüp okulunu bitirdi.

Selânik Mülkiye Rüştiyesi’ne kaydoldu. Kısa bir müddet sonra 1893 yılında Askeri Rüştiye’ye girdi. Bu okulda Matematik öğretmeni Mustafa Beyefendi ismine “Kemal” i ek etti. 1896-1899 yıllarında Manastır Askeri İdâdi’sini bitirip, İstanbul’da Harp Okulunda tahsile başladı. 1902 yılında teğmen rütbesiyle mezun oldu.

Harp Akademisi’ne devam etti. 11 Ocak 1905’te yüzbaşı rütbesiyle Akademi’yi tamamladı. 1905-1907 yılları ortasında Şam’da 5. Ordu buyruğunda vazife yaptı. 1907’de Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oldu. Manastır’a III. Ordu’ya atandı.

19 Nisan 1909’da İstanbul’a giren Hareket Ordusu’nda Kurmay Lideri olarak vazife aldı. 1910 yılında Fransa’ya gönderildi. Picardie Hareketleri’ne katıldı. 1911 yılında İstanbul’da Genel Kurmay Başkanlığı buyruğunda çalışmaya başladı.

1911 yılında İtalyanların Trablusgarp’a hamlesi ile başlayan savaşta, Mustafa Kemal bir küme arkadaşıyla birlikte Tobruk ve Derne bölgesinde vazife aldı. 22 Aralık 1911’de İtalyanlara karşı Tobruk Savaşını kazandı. 6 Mart 1912’de Derne Komutanlığına getirildi.

Ekim 1912’de Balkan Savaşı başlayınca Mustafa Kemal Gelibolu ve Bolayır’daki birliklerle savaşa katıldı. Dimetoka ve Edirne’nin geri alınışında büyük hizmetleri görüldü.

1913 yılında Sofya Ateşemiliterliğine atandı. Bu vazifede iken 1914 yılında yarbaylığa yükseldi. Ateşemiliterlik vazifesi Ocak 1915’te sona erdi.

Bu sırada I. Dünya Savaşı başlamış, Osmanlı İmparatorluğu savaşa girmek zorunda kalmıştı. Mustafa Kemal 19. Tümeni kurmak üzere Tekirdağ’da görevlendirildi.

1914 yılında başlayan I. Dünya Savaşı’nda, Mustafa Kemal Çanakkale’de bir kahramanlık destanı yazıp İtilaf Devletlerine “Çanakkale geçilmez! ” dedirtti. 18 Mart 1915’te Çanakkale Boğazını geçmeye kalkan İngiliz ve Fransız donanması ağır kayıplar verince Gelibolu Yarımadası’na asker çıkarmaya karar verdiler.

25 Nisan 1915’te Arıburnu’na çıkan düşman kuvvetlerini, Mustafa Kemal’in komuta ettiği 19. Tümen Conkbayırı’nda durdurdu. Mustafa Kemal, bu muvaffakiyet üzerine albaylığa yükseldi. İngilizler 6-7 Ağustos 1915’te Arıburnu’nda tekrar taarruza geçti. Anafartalar Kümesi Kumandanı Mustafa Kemal 9-10 Ağustos’ta Anafartalar Zaferini kazandı.

Bu zaferi 17 Ağustos’ta Kireçtepe, 21 Ağustos’ta II. Anafartalar zaferleri takip etti. Çanakkale Savaşlarında yaklaşık 253.000 şehit veren Türk ulusu onurunu İtilaf Devletlerine karşı müdafaasını bilmiştir. Mustafa Kemal’in askerlerine “Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum!” buyruğu cephenin yazgısını değiştirmiştir.

Mustafa Kemal Çanakkale Savaşları’dan sonra 1916’da Edirne ve Diyarbakır’da vazife aldı. 1 Nisan 1916’da tümgeneralliğe yükseldi. Rus kuvvetleriyle savaşarak Muş ve Bitlis’in geri alınmasını sağladı. Şam ve Halep’teki kısa periyodik misyonlarından sonra 1917’de İstanbul’a geldi.

Velihat Vahidettin Efendi’yle Almanya’ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Bu seyahatten sonra hastalandı. Viyana ve Karisbad’a giderek tedavi oldu. 15 Ağustos 1918’de Halep’e 7. Ordu Kumandanı olarak döndü.

Bu cephede İngiliz kuvvetlerine karşı başarılı savunma savaşları yaptı. Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından bir gün sonra, 31 Ekim 1918’de Yıldırım Orduları Kümesi Komutanlığına getirildi. Bu ordunun kaldırılması üzerine 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelip Harbiye Nezâreti’nde (Bakanlığında) vazifeye başladı.

Mondros Mütarekesi’nden sonra İtilaf Devletleri’nin Osmanlı ordularını işgale başlamaları üzerine; Mustafa Kemal 9. Ordu Müfettişi olarak 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı. 22 Haziran 1919’da Amasya’da yayımladığı genelgeyle “Milletin istiklâlini tekrar milletin azim ve kararının kurtaracağını ” ilan edip Sivas Kongresi’ni toplantıya çağırdı.

23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 tarihleri ortasında Erzurum, 4 – 11 Eylül 1919 tarihleri ortasında da Sivas Kongresi’ni toplayarak vatanın kurtuluşu için izlenecek yolun belirlenmesini sağladı. 27 Aralık 1919’da Ankara’da heyecanla karşılandı.

23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması yolunda kıymetli bir adım atılmış oldu. Meclis ve Hükümet Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı’nın muvaffakiyetle sonuçlanması için gerekli maddeleri kabul edip uygulamaya başladı.

Türk Kurtuluş Savaşı 15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’I işgali sırasında düşmana birinci kurşunun atılmasıyla başladı. 10 Ağustos 1920 tarihinde Sevr Antlaşması’nı imzalayarak ortalarında Osmanlı İmparatorluğu’nu paylaşan I. Dünya Savaşı’nın galip devletlerine karşı evvel Kuvâ-yi Ulusala ismi verilen milis kuvvetleriyle savaşıldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi sistemli orduyu kurdu, Kuvâ-yi Ulusala – ordu bütünleşmesini sağlayarak savaşı zaferle sonuçlandırdı.

Mustafa Kemal idaresindeki Türk Kurtuluş Savaşının kıymetli basamakları şunlardır:

Sarıkamış (20 Eylül 1920), Kars (30 Ekim 1920) ve Gümrü’nün (7 Kasım 1920) kurtarılışı.

Çukurova, Gaziantep, Kahramanmaraş Şanlıurfa savunmaları (1919- 1921)

I. İnönü Zaferi (6 -10 Ocak 1921)

II. İnönü Zaferi (23 Mart-1 Nisan 1921)

Sakarya Zaferi (23 Ağustos-13 Eylül 1921)

Büyük Taarruz, Başkomutan Meydan Muhaberesi ve Büyük Zafer (26 Ağustos 9 Eylül 1922)

Sakarya Zaferinden sonra 19 Eylül 1921’de Türkiye Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal’e Mareşal rütbesi ve Gazi unvanını verdi. Kurtuluş Savaşı, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’yla sonuçlandı. Böylelikle Sevr Antlaşması’yla paramparça edilen, Türklere 5-6 vilayet büyüklüğünde vatan bırakılan Türkiye toprakları üzerinde ulusal birliğe dayalı yeni Türk devletinin kurulması için hiçbir pürüz kalmadı.

23 Nisan 1920’de Ankara’da TBMM’nin açılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu müjdelenmiştir. Meclisin Türk Kurtuluş Savaşı’nı muvaffakiyetle yönetmesi, yeni Türk devletinin kuruluşunu hızlandırdı. 1 Kasım 1922’de hilâfet ve saltanat birbirinden ayrıldı, saltanat kaldırıldı. Böylelikle Osmanlı İmparatorluğu’yla idare bağları koparıldı. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet yönetimi kabul edildi, Atatürk oybirliğiyle birinci cumhurbaşkanı seçildi. 30 Ekim 1923 günü İsmet İnönü tarafından Cumhuriyet’in birinci hükümeti kuruldu.

Türkiye Cumhuriyeti, “Egemenlik kayıtsız koşulsuz milletindir” ve “Yurtta barış cihanda barış” temelleri üzerinde yükselmeye başladı.

Atatürk Türkiye’yi “Çağdaş uygarlık seviyesine çıkarmak” hedefiyle bir dizi ihtilal yaptı.

Bu ihtilalleri beş başlık altında toplayabiliriz:

1. Siyasal İhtilaller:

· Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

· Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)

· Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)

2. Toplumsal İhtilaller

· Bayanlara erkeklerle eşit haklar verilmesi (1926-1934)

· Şapka ve kıyafet ihtilali (25 Kasım 1925)

· Tekke zâviye ve türbelerin kapatılması (30 Kasım 1925)

· Soyadı kanunu ( 21 Haziran 1934)

· Lâkap ve unvanların kaldırılması (26 Kasım 1934)

· Memleketler arası saat, takvim ve uzunluk ölçülerin kabulü (1925-1931)

3. Hukuk İhtilali :

· Mecellenin kaldırılması (1924-1937)

· Türk Uygar Kanunu ve öbür kanunların çıkarılarak laik hukuk tertibine geçilmesi (1924-1937)

4. Eğitim ve Kültür Alanındaki İhtilaller:

· Öğretimin birleştirilmesi (3 Mart 1924)

· Yeni Türk harflerinin kabulü (1 Kasım 1928)

· Türk Lisan ve Tarih Kurumlarının kurulması (1931-1932)

· Üniversite tahsilinin düzenlenmesi (31 Mayıs 1933)

· Hoş sanatlarda yenilikler

5. İktisat Alanında İhtilaller:

· Aşârın kaldırılması

· Çiftçinin özendirilmesi

· Örnek çiftliklerin kurulması

· Endüstriyi Teşvik Kanunu’nun çıkarılarak sanayi kuruluşlarının kurulması

· I. ve II. Kalkınma Planları’nın (1933-1937) uygulamaya konulması, yurdun yeni yollarla donatılması

Soyadı Kanunu mucibince, 24 Kasım 1934’de TBMM’nce Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadı verildi. Atatürk, 24 Nisan 1920 ve 13 Ağustos 1923 tarihlerinde TBMM Başkanlığına seçildi. Bu başkanlık vazifesi, Devlet-Hükümet Başkanlığı seviyesindeydi.

29 Ekim 1923 yılında Cumhuriyet ilan edildi ve Atatürk birinci cumhurbaşkanı seçildi. Anayasa mucibince dört yılda bir cumhurbaşkanlığı seçimleri yenilendi. 1927,1931, 1935 yıllarında TBMM Atatürk’ü tekrar cumhurbaşkanlığına seçti. 15-20 Ekim 1927 tarihinde Kurtuluş Savaşı’nı ve Cumhuriyet’in kuruluşunu anlatan büyük nutkunu, 29 Ekim 1933 tarihinde de 10. Yıl Nutku’nu okudu.

Atatürk özel ömründe sadelik içinde yaşadı. 29 Ocak 1923’de Latife Hanımla evlendi. Bu evlilik 5 Ağustos 1925 tarihine dek sürdü. Çocukları çok seven Atatürk Afet (İnan), Sabiha (Gökçen), Fikriye, İdeal, Nebile, Rukiye, Zehra isimli kızları ve Mustafa isimli çobanı manevi evlat edindi. Abdurrahim ve İhsan isimli çocukları himayesine aldı.

1937 yılında çiftliklerini hazineye, bir kısım taşınmazlarını da Ankara ve Bursa Belediyelerine bağışladı. Mirasından kızkardeşine, manevi evlatlarına, Türk Lisan ve Tarih Kurumlarına hisse ayırdı. Kitap okumayı, müzik dinlemeyi, dans etmeyi, cet binmeyi ve yüzmeyi çok severdi. Zeybek oyunlarına, güreşe, Rumeli türkülerine çok ilgisi vardı. Tavla ve bilardo oynamaktan büyük keyif alırdı. Sakarya isimli atıyla, köpeği Fox’a çok kıymet verirdi. Güçlü bir kitaplık oluşturmuştu. Akşam yemeklerine devlet ve bilim adamlarını, sanatkarları davet eder, ülkenin meselelerini tartışırdı. Pak ve tertipli giyinmeye itina gösterirdi. Doğayı çok severdi. Sık sık Atatürk Orman Çiftliği’ne masraf, çalışmalara şahsen katılırdı.Fransızca ve Almanca biliyordu.

Atatürk’ün birinci hastalık belirtisi 1937 yılında ortaya çıktı. 1938 yılı başlarında Yalova’da bulunduğu sırada, önemli olarak hastalandı. Buradaki tedavi olumlu sonuç verdi. Lakin büsbütün güzelleşmeden Ankara’ya yaptığı yorucu seyahat, hastalığının artmasına sebep oldu.

Bu tarihlerde Hatay probleminin gündemde olması da onu yormaktaydı. Hasta olmasına karşın, Mersin ve Adana’ya seyahate çıktı. Kızgın güneş altında askerî birliklerimizi teftiş edip tatbikat yaptıran Atatürk, çok yorgun düştü.

İdeal edindiği ulusal dava uğruna kendi sıhhatini hiçe saydı. Güney seyahati hastalığının artmasına sebep oldu. 26 Mayıs’ta Ankara’ya döndükten sonra tedavi ve istirahat için İstanbul’a gitti. Hekimler tarafından, siroz hastalığı teşhisi kondu.

Deniz havası uygun geldiği için, Savarona Yatı’nda bir müddet dinlendi. Bu durumda bile ülke problemleriyle ilgilenmeye devam etti. İstanbul’a gelen Romanya hükümdarı ile görüştü. Bakanlar Heyeti toplantısına başkanlık etti. 4 Temmuz 1938’de Hatay Antlaşması’nın yürürlüğe girmesi Atatürk’ü çok sevindirip moralini düzeltti.

Temmuz sonlarına kadar Savarona’da kalan Atatürk’ün hastalığı ağırlaşınca Dolmabahçe Sarayı’na nakledildi. Lakin hastalığı durmadan ilerliyordu. O’nun hastalığını duyan Türk halkı, sıhhatiyle ilgili haberleri heyecanla takip ediyor, bütün kalbiyle düzgünleşmesini diliyordu.

Hastalığının ciddiyetini kavrayarak 5 Eylül 1938’de vasiyetini yazıp servetinin büyük bir kısmını Türk Tarih ve Türk Lisan kurumlarına bağışladı. Ekim ayı ortalarında durumu düzelir üzere oldu. Ancak, çok arzuladığı hâlde, Ankara’ya gelip cumhuriyetin on beşinci yıl dönümü merasimlerine katılamadı.

29 Ekim 1938’de kahraman Türk Ordusu’na yolladığı ileti, Başbakan Celâl Bayar tarafından okundu. “Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan, her vakit zaferlerle birlikte medeniyet parıltılarını taşıyan kahraman Türk ordusu!” kelamı ile Türk Ordusu’nun ehemmiyetini belirtmiştir.

Yeniden tıpkı iletide “Türk vatanının ve Türk’lük topluluğunun şan ve erdemini, dahilî ve harici her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni, her an ifaya hazır ve amade olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam bir inan ve itimadımız vardır” diyerek Türk Ordusu’na olan itimadını belirtmiştir.

Atatürk 1 Kasım 1938’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılış merasiminde de bulunamadı. Hazırladığı açılış nutkunu Başbakan Celâl Bayar okudu. Atatürk bu nutkunda ülkenin imarı, sıhhat hizmetleri ve iktisat bahislerindeki faaliyetleri açıkladı.

Bundan öteki eğitim ve kültür bahislerine da temas edip gençliğin ulusal şuurlu ve çağdaş kültürlü olarak yetişmesi için İstanbul Üniversitesi’nin geliştirilmesi, Ankara Üniversitesi’nin tamamlanması ve Van Gölü civarında bir üniversitenin kurulması için çalışmaların yapıldığını belirtti.

Türk Tarih ve Türk Lisan kurumlarının çalışmalarından duyduğu memnuniyeti açıkladı. Ayrıyeten Türk gençliğinin kültürde olduğu üzere spor alanında da ülküsüne ulaştırılması için Vücut Terbiyesi Kanunu’nun uygulamaya konulmasından duyduğu memnuniyeti belirtti. Atatürk, vefatına kadar memleket sıkıntılarından bir an olsun uzak kalmamıştı.

Atatürk’ün hastalığı tekrar şiddetlendi. 8 Kasımda sıhhatiyle ilgili raporlar yayımlanmaya başlandı. Bütün memleketi tekrar derin bir ıstırap kapladı. Her Türk’ün kalbi onun kurtulması dileğiyle çarpıyordu. Fakat, kurtarılması için gösterilen gayretler sonuç vermedi. Dolmabahçe Sarayı’nda 10 Kasım 1938 sabahı saat dokuzu beş geçe, insan için değişmez kanun kararını uyguladı. Mustafa Kemal Atatürk ortamızdan ayrıldı.

Büyük, küçük bütün devletler onun cenaze merasiminde bulunmak üzere temsilciler göndererek, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusuna karşı duydukları derin saygıyı belirten iletiler gönderdiler. 16 Kasım günü Atatürk’ün tabutu, Dolmabahçe Sarayı’nın büyük merasim salonunda katafalka konuldu.

Üç gün üç gece, gözü yaşlı bir insan seli ulu başkanına karşı duyduğu hürmet, minnet ve bağlılığını tabir etti. Cenaze namazı 19 Kasım günü Prof. Şerafettin Yaltkaya tarafından kıldırıldı. On iki generalin omzunda sarayın dış kapısına çıkarılan tabut, top otomobiline konularak, İstanbul halkının gözyaşları ortasında Gülhane Parkı’na götürüldü.

Buradan bir torpido ile Yavuz zırhlısına nakledildi. Büyük Ada açıklarına kadar, donanmamız ve merasime katılmak için gelmiş olan yabancı gemilerin eşlik ettiği Yavuz zırhlısı cenazeyi İzmit’e getirdi. Burada Yavuz zırhlısından alınan cenaze, özel bir trene kondu.

Atatürk’ün vefatı üzerine cumhurbaşkanı seçilen İsmet İnönü, Türkiye Büyük Millet Meclisi Lideri, bakanlar, Genelkurmay Lideri, milletvekilleri ile ordu ve devlet ileri gelenleri tarafından karşılanan cenaze, Türkiye Büyük Mîllet Meclisi önünde hazırlanan katafalka kondu. Ankara halkı da onun cenazesi önünden hürmetle geçerek son vazifesini yaptı. 21 Kasım 1938 Pazartesi günü, sivil ve askerî yöneticiler ile yabancı devlet temsilcilerinin hazır bulunduğu ve on binlerce insanın katıldığı büyük bir merasim yapıldı. Daha sonra Atatürk’ün tabutu katafalktan alınarak, Etnografya Müzesinde hazırlanan süreksiz kabre kondu. Türk milleti daha sonra, bu büyük beşere lâyık, Ankara Rasattepe’de bir Anıtkabir yaptırdı.

10 Kasım 1953’te Etnografya Müzesinden alınan Atatürk’ün naaşı Anıtkabir’e getirildi. Burada yurdun her vilayetinden getirilmiş olan vatan topraklan ile hazırlanan ebedî istirahatgâhına yerleştirildi.

Bir önceki yazımız olan Türkiye'nin en yüksek barajının su tutacağı tarih belli oldu başlıklı makalemizde Baraj, Barajı ve Gövde hakkında bilgiler verilmektedir.