3 bin 500 yıllık ‘Doğu Anadolu Kırmızısı’ sığır ırkı korumaya alındı

Yapılan araştırmalara nazaran, 3 bin 500 yıllık sığır ırkı olan ve yok olma tehlikesi bulunan ‘Doğu Anadolu Kırmızısı’ (DAK) sığır ırkı, Erzurum’daki Doğu Anadolu Ziraî Araştırma Enstitüsü’nde (DATAE) muhafazaya alındı.

Enstitü bünyesinde 195, Olur’un Keklik Mahallesi’nde ise 89 ‘Doğu Anadolu Kırmızısı’, ‘Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Projesi’ kapsamında korunuyor.

Enstitü Müdürü Dr. Şerafettin Çakal, “DAK, değişen dünya sistemi, global ısınmaya bağlı olarak yaşanan mevsimsel değişimler, yem kaynaklarında iniş- çıkışların yaşandığı günümüzde hala ve geleceğin vazgeçilmez hayvan ırkı olma niteliğini devam ettirecek konumda” dedi.

Bilimsel araştırmalara nazaran, 3 bin 500 yıldır başta Erzurum ve Kars olmak üzere Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzey kısımlarında yaşayan sığır cinsi ‘Doğu Anadolu Kırmızısı’nda yok olma tehlikesi baş gösterince muhafaza emelli çalışma başlatıldı.

Tarım ve Orman Bakanlığı Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü’nce 2005 yılında başlatılan ‘Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Projesi’ kapsamında bölgedeki az sayıda DAK cinsi sığır, Doğu Anadolu Ziraî Araştırma Enstitüsü ve Olur ilçesine bağlı Keklik Mahallesi’nde muhafazaya alındı.

DATAE müdafaasındaki DAK sığırı sayısı, 198’e ulaşırken, Keklik Mahallesi’ndeki hayvan sayısı ise 89’a çıktı.

“ANALIK YETENEĞİ YÜKSEK”

Doğu Anadolu Ziraî Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Şerafettin Çakal, Pasinler ilçesindeki istasyonunda korumaya alınan DAK cinsi sığırların 198 başa ulaştığını belirtti.

Olur’un Keklik Mahallesi’nde korumanan DAK sığırlarının sayısının da 89 olduğunu kaydeden Çakal, bu bahisteki çalışmaların hassasiyetle yürütüldüğünü söyledi. ‘Doğu Anadolu Kırmızısı’nın yapılan araştırmalara nazaran, 3 bin 500 yıllık geçmişinin olduğunu belirten Çakal, şöyle konuştu:

“Başta Erzurum ve Kars olmak üzere Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzey bölümlerinden menşe alıp, bu bölgede yaygınlık göstermektedir. Kanaatkar oluşu, marjinal alanların kıymetlendirilmesine elverişliliği, hastalık ve zararlılara karşı mukavemetliliği üzere özellikleri bu ırkın ekonomik yetiştiricilik niteliğini ön plana çıkarmaktadır.” 

“Irkın değerli bir gen kaynağı ve yapılacak ıslah çalışmalarına uygun malzeme oluşu üzere özellikleri bilhassa kuraklık üzere birtakım çevresel olayların yaşandığı devirlerde daha çok ön plana çıkmaktadır” diyen Çakal, şunları söyledi:

“Bu ırk, bakım ve besleme kurallarına bağlı olarak ergin erkeklerin yaklaşık 600 kilogram canlı yüke ve tıpkı vakitte yaklaşık 1000 grama kadar günlük canlı yük artışına erişme potansiyeli yanında, et kalitesiyle de tezli bir pozisyondadır. Öbür yandan yaklaşık yüzde 4 yağlı, günde 10-11 kilogram süt randımanıyla civil peynir, tere yağı ve tam yağlı peynir üzere lokal süt besin eserlerinin üretimine değerli bir potansiyel oluşturmaktadır.” 

“‘Doğu Anadolu Kırmızısı’ ırkı doğurganlık ve döl randıman kabiliyeti bakımından yüksek puan dereceli bir seviyededir” diyen Çakal, “Zira doğum zahmeti üzere buzağı ve ana kayıplarına yol açabilecek durumlara karşı hayli toleranslı olması nedeniyle dünyada tanınan yabancı menşeli ırklarla melezleme imkanlarına uygun bir yapıdadır” diye konuştu.

Böylelikle yörede oluşturulabilecek ticari melezleme çalışmalarında kıymetli bir kaynak oluşturmakta olduğunu söyleyen Çakal, “Diğer yandan analık yeteneğinin yüksek olması buzağı vefatlarını azaltmakta ve böylelikle bu alanda ekonomik kayıpları azaltabilecek bir niteliktedir” dedi.

“VAZGEÇİLMEZ HAYVAN IRKI”

Son yıllarda birçok nedene bağlı olarak sayısı azalan DAK cinsi ırkın, Tarım ve Orman Bakanlığı Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü’nün ‘Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Projesi’ kapsamında müdafaaya alındığını belirten Şerafettin Çakal, “Bu hayvanlar, enstitümüz yanında Erzurum’un Olur ilçesine bağlı Keklik Mahallesi’nde, yetiştirici elinde yürütülen projelerle de korunmaktadır” biçiminde konuştu.

Çakal, “Değişen dünya sistemi, global ısınmaya bağlı olarak yaşanan mevsimsel değişimler, yem kaynaklarındaki manidar iniş çıkışların yaşanmaya başlandığı günümüz dünyasında hala ve geleceğin vaz geçilmez bir hayvan ırkı olma niteliğini devam ettirecek konumdadır” dedi.