ABD başkanlarına yazılan kayıp ‘sultan mektupları’

Osmanlı Padişahları Sultan Abdülaziz (1861-1876) ve Sultan Abdülhamit (1876-1909) periyodunda ABD liderlerine yazılan ve yanıt olarak onlardan gelen mektupların kayıp olduğu tezi ortaya atıldı.

Hürriyet’ten Musa Kesler’inde haberine nazaran toplumsal medyada gündeme gelen bu argüman 2008 yılında vefat eden ünlü fizik profesörü Ahmet Yüksel Özemre’nin anılarını anlattığı ‘Akademik Yıllarım’ isimli kitaba dayandırılıyor.

Kitaptaki argümana nazaran iktisat tarihçisi Ömer Lütfi Barkan bu mektupları arşivden alıp iade edemeden vefat edince savcılık evrakların peşine düştü. Barkan’ın eşi Süreyya hanım, Özemre’nin dekan olduğu İstanbul Fen Fakültesi’nde evvelden misyonlu olduğu için de savcılık Barkan’ın izini bulmak için Özemre’yi aradı.

‘BAŞSAVCI TELEFON ETTİ

Prof. Özemre kitabında olayı şöyle anlatıyor: “İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı telefon ederek Süreyya Barkan’ın açık adresinin bilinip bilinmediğini sordu. Kendisinin Ataköy’deki dairesini bildiğimizi lakin şu anda ABD’de yaşamakta olduğunu ve oradaki adresini bilmediğimizi söyledim.

Savcı, Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan’ın Başbakanlık Arşivi’nden 19. yüzyıl sonunda Türkiye ile ABD ortasına en yüksek seviyede (Sultan Abdülaziz ile Sultan 2. Abdülhamit o devirlerin ABD Liderleri arasında) karşılıklı yazılmış mektupları zimmetle aldığını lakin iade edemeden vefat etmiş olduğunu söyledi.

“KAPIYI ÇİLİNGİR AÇMIŞ”

Prof. Dr. Ahmet Yüksel

Mektuplar varislerinden istenmiş fakat bir karşılık alınamamış. Bunun üzerine Barkan çiftinin Ataköy’deki meskenlerine mahkeme kararıyla heyet olarak gidilmiş, kapının açılmaması üzerine çilingir marifetiyle kapı açtırılıp konutta bu evrak aranmış. Lakin bulunamamış. Bunu duyunca şaşırıp kalmıştım.” Barkan’ın hangi mektupları aldığını ve bu mektuplara dair son durumu arşiv yetkilerine sorduk. Lakin arşiv kayıtlarında bu hususta rastgele bir bilgi olmadığı belirtildi.

“İDDİALARI BEN DE DUYDUM”

Prof. Dr. Erhan Afyoncu şu değerlendirmeyi yaptı: “Bu iddiayı ben de okudum, biliyorum. Lakin somut bir bilgim yok. Osmanlı devrinde memurlar çalışmak için ofis evrakını meskenlerine götürürlerdi. Çıkan yangınlarda bu evrakın da konutla birlikte yanmasından ötürü Osmanlı periyodunda bile meskene evrak götürmek yasaklanmıştı. Evvelce araştırmacıların değişik arşiv ve kütüphanelerdeki dokümanları konutlara götürdüklerini eski hocalarımızdan duyduk. Hatta hocaların ölmesinden sonra bu evrakların geri alınmasının bir problem olduğu da anlatılırdı. Günümüzde artık bu türlü bir uygulama kalmadı. Dokümanların yepyenileri dışarı verilmiyor. Hatta araştırma salonunda bile yepyenilerini incelemek çok sıkıntı. Çoklukla dijitalleri üzerinden araştırma yapılıyor. Lakin sorun hocanın ani vefatıyla ortaya çıkıyor. Bu türlü düşüncelerin vakit zaman yaşandığını biliyoruz.”

LINCOLN MÜ ROOSEVELT Mİ?

Sultan Abdülaziz tahta çıktığında Abraham Lincoln de başkanlığa yeni seçilmişti. Sultan Aziz devrinde Andrew Johnson ve Ulysses S. Grant da başkanlık yaptı. Sultan 2. Abdülhamit devrinde ise 8 başka Amerikan lideri vazifeye geldi. Bunların en ünlüsü ise 1901-1909 ortasında vazife yapan Theodore Roosevelt. Argüman konusu mektupların hangi liderler devrinde yazıldığı da da şimdi bilinmiyor.

Bir önceki yazımız olan Millet-i Sadıka’dan Büyük İhanete: Ermeni Terörü başlıklı makalemizde Agop Agopyan kim öldürdü, ASALA ve asala'yı kim bitirdi hakkında bilgiler verilmektedir.