Akdeniz’in giriş kapısı Cebelitarık

İhsan Dindar – Milliyet.com.tr  Cebelitarık, etrafı İber yarımadasındaki İspanyol topraklarıyla çevrili olan Cebelitarık, idare olarak Birleşik Krallık’a bağlı. İngiliz yönetimindeki Cebelitarık, stratejik olarak da büyük bir kıymete sahip. Bu kıymeti de Cebelitarık’ı her daim dünya gündeminin üst sıralarında olmasına yol açıyor.

İSMİNİ TARIK BİN ZİYAD’TAN ALIYOR

Cebelitarık, İber yarımadasının güneyinde Cebelitarık Boğazı’nın Akdeniz tarafında başlangıç noktasında yer alır. Tıpkı vakitte bir körfezin de yer aldığı bölge küçük bir yarımadadır. Güneyinde Afrika kıtasının yer aldığı Cebelitarık’ın tam karşısı İspanya’ya ilişkin Ceuta ve Fas topraklarıdır.

Cebelitarık, ismini ünlü Emevi kumandan Tarık bin Ziyat’tan alır. Bölgede yer alan dağa istinaden Arapça Cebel-i Tarık, yani Tarık Dağı olarak anılan bölge, Emevilerin İspanya içlerine ilerlemesinde kıymetli bir karargah rolüne sahipti. 8. yüzyıldan itibaren Emevi hakimiyetine giren bölgede başlangıçta rastgele bir yerleşim bulunmamaktaydı. Bölge daha çok askeri emelle ve gemilerin sakin bir koyda bekletilmesi için kullanılıyordu.

Emevilerin akabinde bölgede hakimiyet kuran Muvahhidler, Antik Çağ’da Celpe olarak anılan bu bölgede bir yerleşim kurmaya karar verir. Bu yerleşim vakit içerisinde giderek gelişen bir yapıya dönüşecektir.

15. yüzyılda İber Yarımadası’ndaki Arap hakimiyeti son bulmaya başlarken İspanyolların aktifliği git gide artıyordu. Kastilya ve Aragon üzere iki değerli krallığın birleşmesi ve “Reconquista” yani yine fetih ismi verilen hareket sonucunda İber Yarımadası’nın geri kalanı üzere Cebelitarık da İspanyolların hakimiyetine geçti. O periyoda kadar Müslüman nüfus barındıran Cebelitarık’ın yerli halkı karşı kıyıya yani Fas’a geçerken bölgeye İspanyollar yerleşmeye başlar.

7. YÜZYILDA İNGİLİZ DENETİMİNE GEÇİYOR

16. yüzyıl boyunca mutlak bir biçimde İspanyol Krallığı’nın modülü olan Cebelitarık. 1704’teki bir savaşın akabinde Birleşik Krallık toprağı haine gelir. Hollanda’nın Utrecht kentinde 1713 yılında imzalanan ve Veraset Savaşı’na son veren mutabakatla da Cebelitarık’ın İngiliz idaresine bırakılması karara bağlandı.

REFERANDUMLA YAZGISI BELİRLENDİ

18. yüzyıldan itibaren İngiliz toprağı olan Cebelitarık, bu devirde süratle gelişti. İmparatorluğun Akdeniz’deki değerli bir limanı haline geldi. Bu durum 19. ve 20. yüzyıllarda da devam etti. İkinci Dünya Savaşı sonrası devirde Cebelitarık’ın statüsü yine gündeme geldi. Bölgede düzenlenen 1967 tarihli referandumda halk İngiliz idaresinde kalmayı tercih etti. 2002’de tekrarlanan gibisi bir egemenlik referandumunda Cebelitarık halkı kararını yeniden tıpkı tarafta kullandı.

İngiliz idaresindeki Cebelitarık’ta, bölgenin para ünitesi Cebelitarık Pound’u geçerli. Resmi lisanın İngilizce olduğu Cebelitarık’ta, İngiliz, İspanyol, Faslı ve Maltalılar yaşıyor. Bu akşam Türk Ulusal Ekibi ile karşılaşacak olan Cebelitarık, maçlarını Victoria Stadı’nda oynamakta.