“Çocuklarda öksürüğü ilaçla kesmeyin”

Dr. Öğr. Üyesi Öz, öksürüğün aslında akciğerlerin bir savunma sistemi olduğunu belirterek “Kendisi bir hastalık değil, bir hastalık yahut durumun habercisidir. O yüzden öksürük kesici ilaçları kullanarak öksürüğü kesmek değil, sebebini anlayıp ona yönelik tedavi vermek uygun olandır. Öksürük akciğer ve akciğer dışı nedenlerle oluşabilir. En sık sebeplerin başında kolay viral üst teneffüs yolu enfeksiyonları (nezle) gelir. Bu durumda muayenede akciğer sesleri olağandır. Ateş ekseriyetle yok yahut hafiftir. Öksürüğe şeffaf burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve hapşırık eşlik eder. Öksürüğe sebep virüsün oluşturduğu rahatsızlık (irritasyon) ve/veya oluşan burun akıntılarının genizden aşağı inerek öksürüğü uyarmasıdır. Burnu açık tutmaya çalışmak, odayı nemlendirmek, 6 yaşından büyük çocuklarda geniz akıntısı azaltan ilaçları kullanmak, 1 yaş üstü bebeklerde bitkisel çay ve dayanakları kullanmak öksürüğün rahatlamasına yardımcı olabilir” diye konuştu.

Köpek havlaması biçimindeki öksürüğe dikkat

Sinüzit, bademcik iltihabı hatta orta kulak enfeksiyonu sırasında da öksürük oluşabildiğine değinen Dr. Öğr. Üyesi Öz, şöyle devam etti:

“Bu hastalıklar akciğer dışı öksürük nedenleri ortasındadır. Akciğer sesleri bu hastalıklarda ekseriyetle olağandır. Sinüzitte öksürük çoklukla sabah birinci kalkmada ve akşam yatağa girildiği vakitte olur. Geriye olan sinüs akıntılarının yer değiştirmesi bilhassa bu vakitlerde öksürük oluşturur. Öksürük şiddetli olduğunda bebek ve çocuklarda kusmada eşlik edebilir. Akciğerle ilgili sebeplerden bronşiolit bilhassa süt çocuklarında öksürüğün en önemli sebepleri ortasındadır. Bu hastalıkta ekseriyetle virüslere bağlı olarak bronşiol denen minik ve en uçtaki hava yollarında daralma ve bunun sonucunda nefes verirken duyulan ıslık sesine benzeri ses işitilir. Bu ses hafif olduğunda dışarıdan anlaşılmaz. Tabip muayenesi sırasında duyulur. Daralma fazla olduğunda ise dışarıdan duyulacak formdadır. Hastalığın şiddetine bağlı olarak hafif öksürükten, nefes darlığı oluşturacak ağır, uykudan uyandıran öksürüğe kadar geniş bir yelpazede öksürük işitilebilir. Larenjit (krup) de çocukluk çağında öksürük nedenleri ortasındadır. Bu hastalıkta ses telleri virüslerle tutulur ve tipik ‘köpek havlaması’ diye tabir ettiğimiz öksürük sesi duyulur. Bazen hafif bazen de nefes darlığı oluşturacak biçimde ağır öksürük ve buna bağlı kusma oluşturabilir.”

Koronavirüs, bronşit, zatürre, boğmaca

Dr. Öğr. Üyesi Yeliz Öz, koronavirüsün de öksürük yapabildiğini belirterek, “Öksürük tipi, sıklığı ve biçimi şahıstan şahsa farklılık gösterebilir. Bronşit ve zatürre de bilhassa balgamlı öksürük yapan sebeplerdendir. Bu hastalıklarda çoklukla yüksek ateş de eşlik eder. Enfeksiyonun şiddetine nazaran nefes zahmeti, suratı nefes alma ve terleme de bulunabilir. Gündüz ve gece öksürük farkı çoklukla yoktur. Boğmacada tipik öksürüğünü duyduğumuzda akla gelen hastalıklar ortasındadır. Boğmaca bebeklerde 2. aydan itibaren aşılanmaya başlanılan bir bakteriyel hastalıktır. 2-4-6-18. aylarda ve okul öncesi 4’üncü yaşta yapılan karma aşıların içinde boğmaca aşısı bulunur. Bilhassa aşı dozlarının şimdi tamamlanmadığı küçük bebek ve çocuklarda boğmacada öksürük yapan sebeplerin ortasında saptanabilir. Öncesinde yaptığı hafif nezle bulgularının ardından başlayan nöbet halinde öksürük krizleri arka arda dakikalar boyunca sürebilir, bebek/çocuk bu sırada ağır öksürükten nefes alamadığından morarabilir, öksürük bitişinin ardından derin nefes almaya çalışırken horoz sesine emsal bir ses duyulabilir” tabirlerini kullandı.

Çok paklık ve gereksiz antibiyotik alerjiyi tetikliyor

Öksürük yapan enfeksiyon dışı nedenlerin başında ise alerjinin geldiğine dikkati çeken Dr. Öğr. Üyesi Öz, “Çağımızda fazla ve gereksiz antibiyotik kullanımı, kimyasal hijyen materyallerinin fazla kullanımı, çok paklık ve titizlik nedeniyle çocuğun hiç mikroba maruz kalmaması ve hava kirliliği üzere nedenlerle alerjik hastalıklar artmıştır. Sevindirici olan bunların büyük kısmının ergenliğe kadarki devir içinde geçiyor yahut hafifliyor oluşudur. Öksürüğün 2 haftadan uzun sürmesi, geçip bir müddet sonra yine tekrarlaması, ailede alerji hikayesi bulunması üzere durumlar bize alerjik öksürüğü düşündürür. Bu tip öksürükler bilhassa mevsim geçişlerinde, alerjen olunan unsur ile temas sonrasında (ev tozu, polen, parfüm, kedi köpek tüyü, yün vb.) ortaya çıkar. Ekseriyetle kuru karakterde, bazen şeffaf yapışkan nitelikte balgam eşlik eden, geceleri çoğalan, gündüz ise hareket edip terledikçe artan öksürük formunda kendini gösterir. Uygun tedavilerle denetim altına alınır” değerlendirmesinde bulundu.

Mide reflüsü de öksürüğe neden olabilir

Dr. Öğr. Üyesi Yeliz Öz, şöyle devam etti:

“Akciğer dışı öksürük sebeplerinin ortasında tekrar sık gördüğümüz öbür bir durum da gastroözefageal reflü (mide reflüsü) hastalığıdır. Yenidoğan devrinden ergenliğe kadar tüm yaş kümelerinde görülebilen bu durum bazen gözden kaçabilir. Öksürük burada da alerjide olduğu üzere uzun periyodiktir. Bilhassa beslenme sonrasında oluşan öksürük, ağza besinlerin geri gelmesi, bazen kusma, ağızda bilhassa sabahları makus koku, bazen ise bunlar olmayıp yalnızca uzamış ses kısıklığı şikayeti ile reflü tanısı alan hastalar bulunur. Yenidoğan ve bebeklik devrinde yemek borusu ve mide ortasındaki kısmın fizyolojik yetersizliği; içilen sütün geğirme, alt değiştirme için yere düz yatırma yahut tutuş esnasında göbeğe yapılan baskı ile basitçe ağza geri gelmesine yol açar. Bu durum öksürüğü de tetikler. Bebek/çocuk bazen kusar, bazen de kusmaz ancak yüzünü ekşitir ve yutkunma hareketi yapar. Bu fizyolojik reflü durumu çoklukla 9-12 ay ortası bizatihi düzelir. Çok az durumda ilaçla tedavisi yapılır. Yatış konumunu reflü yatakları ile düzeltmek, az ve sık beslemek ilaçsız yapılabilecek önlemlerdir. Reflü yatağında emel bilhassa beslenme sonrası bebeğin 45 derece kadar açı ile yüzüstü yatmasını sağlayarak reflüyü azaltmaktır. Bu yatış durumu gece önerilmez. Gündüz saatlerinde ebeveyn denetiminde iken önerilir. Daha büyük çocuklarda ise kızartmalar ve yağlı yiyeceklerle salça, domates yahut ketçaplı yiyecekler, baharatlar, gazlı içecekler, çikolata üzere kakaolu besinler, kahve ve çocukların indirekt olarak maruz kaldığı sigara dumanı reflüyü tetikler. Bu durumda ise bu besinlerden uzaklaşmak ve gerektiğinde mideyi rahatlatan ilaçlar önerilir.”

3 yaşından küçüklere kuruyemiş bütün olarak verilmeli

Akciğere yabancı cisim kaçmasının da öksürük nedeni olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Öz, “Bu durumda küçük kesimli oyuncak, düğme pil yahut kuru yemiş üzere sert ve küçük cisimlerin ağza alınması sonrası ani gelişen öksürük, tıkanma, morarma şikayeti oluşur. Bu türlü bir durumda -emin olunmasa dahi- acil olarak hastaneye başvurmak gerekir. Burada şunu hatırlatmak güzel olacaktır. 3 yaş altı çocuklara kuruyemişler bütün halinde verilmemeli ve küçük modülleri olan oyuncaklarla oynamaması sağlanmalıdır. 1 aydan küçük bebeklerde, 39 ve üstünde ateş ile birlikte olması, teneffüs suratında artış, süratli nefes alma ya da zorluk, hırıltılı nefes alma, dudaklarda morarma, halsizlik, emme ve beslenme sorunu oluşturan öksürükler de vakit kaybetmeden hastaneye başvurulmalı. Ayrıyeten 2 haftadan uzun süren öksürükler, gece uykudan uyandıran öksürükler ve kanlı balgamlı öksürükler de hastaneye başvurulması gereken durumları oluşturur” dedi.