Covid-19’un yayılmasını engelleyecek aşı, klinik çalışma için izin bekliyor

ANKARA Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü’nce Covid-19’a karşı ‘adenovirüs’ yöntemiyle geliştirilen, ağız ve burundan uygulanabilen yerli aşıda hayvan deneyleri tamamlandı, insan deneyleri için Sıhhat Bakanlığı‘nın müsaadesi bekleniyor. Enstitü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut, “Burun ve ağızdan uygulama, virüsün beşerden beşere bulaşmasını etkilemede en kıymetli aşılama yoludur. Gerçek manada virüsün yayılmasını engelleyecek stilde bir bağışıklığa gereksinimimiz var. Bizim aşımız buna aday” dedi.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Covid-19 Türkiye Platformu’nca desteklenen 7 yerli aşı adayından Ankara Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen aşının çalışmalarına, 17 Mart 2020’de başlandı. Enstitü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut öncülüğündeki 8 kişilik takım, ‘adenovirüs’ tekniğiyle yerli aşıyı geliştirdi. Laboratuvar ortamında üretimi yapılan aşının hayvan deneyleri muvaffakiyetle tamamlandı. Klinik çalışma için 28 Temmuz 2020’de Sıhhat Bakanlığı’na başvuruldu. Lakin yönetmelik gereği insan deneyleri için fabrika ortamında üretim yapılması gerektiği belirtilerek, müsaade verilmedi. Bunun üzerine geçen kasım ayında Çerkezköy’deki ilaç fabrikasıyla muahede yapıldı. Fabrikada aşının üretilmesi akabinde Mart 2021’de klinik çalışma için ikinci defa Sıhhat Bakanlığı’na müracaat yapıldı. Bakanlığın müsaade vermesi halinde ağız ve burundan da uygulanabilen aşının Faz-1 çalışmasına başlanacak.

‘KLİNİK ÇALIŞMA İÇİN MÜSAADE BEKLİYORUZ’Prof. Dr. Hakan Akbulut, DHA’ya yaptığı açıklamada, aşı çalışmalarına hastalığın Mart 2020’de görülmesiyle, başladıklarını söyledi. Temmuz 2020’de aşının hayvan deneylerinin tamamlandığını ve üretime hazır hale geldiğini anlatan Akbulut, “28 Temmuz 2020’de Sıhhat Bakanlığı’na klinik çalışma için başvurduk. Lakin insanlarda aşıyı kullanabilmek için fabrika ortamında üretilmesi gerekiyordu. Laboratuvarda ürettiğimiz aşıyı direkt kullanamıyoruz. Türkiye’deki üretim yapan bütün ilaç fabrikalarını gezdik ve en sonunda geçen kasım ayında Çerkezköy’de bir ilaç fabrikasıyla anlaşabildik. O üretimleri de tesiste yaptırdık. 2021 Mart ayının ortalarında birinci aşımız üretildi ve klinik çalışma için tekrar Sıhhat Bakanlığı’na müracaatta bulunduk ve hala klinik çalışmaya başlayabilmek için müsaade bekliyoruz” dedi.Prof. Dr. Akbulut, Sıhhat Bakanlığı müsaade verir vermez klinik çalışmaya başlayabileceklerini ve yaklaşık 9-10 ay içinde tüm Faz-1-2-3 etaplarını tamamlayıp aşıyı yaygın kullanıma sunabileceklerini belirtti.’DAHA UZUN PERİYODİK KORUNMA SAĞLAYACAK’Prof. Dr. Akbulut, ‘adenovirüs’ün üst teneffüs yolları hastalıklarına yol açan bir küme DNA virüsü olduğunu kaydederek, “Covid 19 antijenlerini alıp ‘adenovirüs’e yerleştiriyoruz. Dünyada kullanılan gibisi aşılar var. Bizim aşımız onlardan çok farklı. Yan tesirimiz yok. Bizim aşı yepyeni bir dizayn. İnsanlarda aşımızın çok uzun müddetli bağışıklık oluşturmasını ve hücresel bağışıklığı da çok güçlü bir halde arttırmasını bekliyoruz. Hayvan çalışmalarımız bunları gösteriyor. Aşımızın çok daha uzun periyodik korunma sağlayacağını bekliyoruz. Mevcut uygulanan mRNA ve inaktif aşıları ağır hastalık geçirilmesini engelleyip, mevt oranlarını azaltırken, hastalığın bulaşmasını, virüsün yayılmasını engellemiyor” dedi.’AĞIZ VE BURUNDAN UYGULANABİLİYOR’Prof. Dr. Akbulut, geliştirdikleri aşıda bir öteki farkın da uygulanma tekniği olduğuna vurgu yaparak, “Faz-2 basamağındayken ağız ve burundan uygulama potansiyeline sahip ve bu halde bir planlama yapıldı. Mevcut aşılar ağızdan ve burundan uygulanamıyor. Geliştirdiğimiz aşı hem kas içine hem de ağız ve burundan uygulanma özelliğine sahip. Burun ve ağızdan uygulama, virüsün beşerden beşere bulaşmasını etkilemede en kıymetli aşılama yoludur. Burun ve ağız mukozası yoluyla aşıyı verdiğiniz vakit bu bölgelerde salgısal antikorlar üretme bahtınız oluyor ve bu salgısal antikorlar da bedene giriş yerlerinde virüsü engelleyerek yerleşmesini önlüyor. Sonuç olarak aşılanan kişi, hem hastalıktan korunuyor hem de diğer insanlara bulaştırması engellenmiş oluyor. Pandemiyi bitirmek için beşerden beşere bulaşmanın önüne geçmek ve hasebiyle bunu sağlayabilecek bu şekil aşıların kullanılması büyük kıymet arz ediyor” diye konuştu.’HER TÜRLÜ VARYANTA KARŞI ETKİLİ’Yaptıkları aşının her türlü varyanta karşı tesirli olmasını beklediklerini de ifade eden Akbulut, “Şu anda vefat oranlarını azaltabiliyoruz fakat önümüzdeki yeni periyotta şayet daha tehlikeli bir varyant ortaya çıkar, aşılar da etkisiz olursa mevt oranları da ne yazık ki artabilir. Gerçek manada virüsün yayılmasını engelleyecek stilde bir bağışıklığa muhtaçlığımız var. Bizim aşımız buna aday. Virüsü şayet ortadan kaldıramazsanız bu dalganın önüne geçmek pek mümkün görünmüyor. Bizim aşımız dizayn itibarıyla orijinal. Birinci ürettiğimiz aşıyı yepyeni virüs, yani Çin’de görülen virüs varyantını baz alarak yaptık. Dünyada şu anda hiç uygulanmıyor. Antijeni parçalayarak kullandığımız için antikor çeşitliliğimiz var. Bu nedenle aşımızda mevcut aşılardan çok daha fazla bir koruyuculuk bekliyoruz. Her türlü varyanta karşı tesirli olmasını bekliyoruz” tabirlerini kullandı.’İKİNCİ AŞIYI ÜRETTİK’

Prof. Dr. Akbulut, Sağlık Bakanlığı’ndan aşı için klinik çalışma onayı beklerken Güney Afrika varyantını kullanarak da yeni bir aşı geliştirdiklerini, bu aşının da hayvan çalışmalarının bittiğini  ve fabrika üretim basamağına geldiğini kaydetti.

Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Vuslat Ay

Bir önceki yazımız olan Sağlık çalışanlarına vefa gecesi başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.