“Dünyanın en küçük dinozoru” olarak ünlenen 99 milyon yaşındaki fosilin farklı bir örneği bulundu

DÜNYANIN EN KÜÇÜK DİNOZORU OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYORDU

Geçen yıl bilimsel tartışmalara husus olan 99 milyon yıllık kehribarın içine gömülmüş minik bir kafatasının, başlangıçta dünyanın en küçük dinozor çeşidine ilişkin olduğu düşünülüyordu. Fakat, “Oculudentavis khaungraae” ismi verilen tıbbın keşfini açıklayan yüksek profilli Mart 2020 bilimsel makalesi, o yıl sonra geri çekildi.

KERTENKELE OLDUĞU ORTAYA ÇIKTI

Bu hafta başında yayınlanan ve daha yeterli korunmuş öbür bir kehribar örneğine dayanan yeni araştırma, kafatasının tarih öncesi bir kertenkeleye ilişkin olduğunu gösteriyor.

Yeni çalışmanın ortak muharriri, Teksas’taki Sam Houston Eyalet Üniversitesi’nden Juan Diego Daza, “Bu hakikaten tuhaf bir hayvan. Bugün sahip olduğumuz başka kertenkelelerden farklı. 99 milyon yıllık süreç içerisinde, birçok kertenkelenin ortaya çıktığını iddia ediyoruz, fakat hala çağdaş görünümlerini geliştirmediler. Bu yüzden bizi kandırabilirler. Şu ya da bu kümenin özelliklerine sahip olabilirler ancak gerçekte tam olarak uyuşmuyorlar” dedi.

HER İKİ ÖRNEK DE 99 MİLYON YAŞINDA

Current Biology mecmuasında yayınlanan yeni makalenin muharrirleri, kehribarın bulunduğu Hindistan ve Myanmar’daki Naga halkının onuruna hayvan fosiline “Oculudentavis naga” ismini verdi. Oculudentavis khaungraae ile tıpkı aileden yahut cinsten olduğunu, fakat muhtemelen farklı bir tıp olduğunu söylediler.

Oculudentavis, Latince’de “göz dişi kuşu” manasına geliyor, lakin Daza, hayvan tiplerini isimlendirmek ve düzenlemek için taksonomik kuralların, gerçek olmasa da onu kullanmaya devam etmeleri gerektiği manasına geldiğini söyledi.

Daza, “Oculudentavis başlangıçta bu tipi tanımlamak için kullanılan isim olduğundan, önceliği var ve bunu sürdürmek zorundayız” dedi. Bununla birlikte, Myanmar’da bir kehribar içinde bulunan her iki örneğin 99 milyon yaşında olduğu belirtildi.

BOZUNMUŞ KAFATASLARI ARAŞTIRMACILARI YANILTTI

Bununla birlikte, araştırmanın muharrirleri CT taramalarını kullanarak, hayvanları kertenkele olarak tanımlayan özellikleri tespit etti. Bunlar ortasında dinozor dişlerinden farklılık, kertenkele gibisi göz yapıları ve omuz kemikleri; ve öteki ölçekli sürüngenler tarafından üniversal olarak paylaşılan hokey sopası halindeki kafatası yer alıyor.

Daha yeterli korunmuş örnekte, takım, başka kertenkeleler tarafından paylaşılan özellikler olan, burnun üstünden aşağı gerçek uzanan yükseltilmiş bir kret ve çenenin altında gevşek bir deri kanadı tespit etti.

Muharrirler, her iki tıbbın de kafataslarının, eski ağaç kabuğundan elde edilen reçine küreciklerinden yapılan kehribarın etraflarında sertleşmesiyle deforme olduğuna inanıyor.

Florida Tabiat Tarihi Müzesi’nin Dijital Keşif ve Yayma Laboratuvarı yöneticisi müellif Edward Stanley, kafatasındaki deformasyonların Oculudentavis khaungraae’nin kuş gibisi özelliklerini,  Oculudentavis naga’nın ise kertenkele gibisi özellikleri büyüttüğünü söyledi.

Stanley, “Bir kertenkeleyi alıp burnunu üçgen bir biçime soktuğunuzu hayal edin. Daha çok bir kuşa benziyordu.Kuşlar dinozorların yaşayan tek akrabalarıdır” tabirlerini kullandı.

ETİK BİR MAYIN TARLASI

Paleontolojinin son yıllardaki en heyecan verici bulgularından kimileri, kuzey Myanmar’ın güçlü kehribar yataklarından ortaya çıktı. Kehribarın birçok, koleksiyoncular ve bilim insanları tarafından satın alındığı güneybatı Çin’deki pazarlara gidiyor. Bununla birlikte, bilhassa Myanmar ordusunun kehribar madenlerinin denetimini ele geçirdiği 2017’den bu yana, kehribar satışından kimin yararlandığına dair etik telaşlar ortaya çıktı.  Hükümet güçleri ve etnik azınlıklar yıllardır bu bölgede savaşıyor ve bir Birleşmiş Milletler raporu orduyu azap, adam kaçırma, tecavüz ve cinsel şiddetle suçladı.

Çalışmanın müellifleri tarafından yapılan açıklamadai kehribarın gemolog Adolf Peretti tarafından 2017’den evvel Myanmar ordusuyla teması olmayan yetkili bir şirketten satın alındığını ve satıştan elde edilen paranın silahlı çatışmayı desteklemediğini söyledi.