Orman yangınları aynı anda nasıl başladı?

Türkiye 28 Temmuz’dan beri 81 nokta çıkan orman yangınlarıyla gayret ediyor. Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınlarının nedenleri herkes tarafından merak ediliyor. Yangınları pahalandıran uzmanlar dört neden üzerinde duruyor.

Hürriyet gazetesinden Seda Parıltı Başpınar ve Ece Çelik’e konuşan uzmanlar orman yangınlarının mümkün sebeplerini şöyle sıraladı:

İNSAN ELİ

Prof. Dr. Doğanay Tolunay (İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Ormancılık Fakültesi öğretim üyesi): İstatistiksel açıdan orman yangınlarının her geçen yıl arttığını görüyoruz. Nedenlerine baktığımızda yüzde 89’u insan, yüzde 11’i ise yıldırım üzere tabiat olaylarından kaynaklı. İnsan kaynaklı olanlarda bahçe paklığı ve anız yakmak üzere faaliyetler öne çıkıyor. Lakin ormanda bırakılan bir cam modülü yahut güzelce söndürülmeyen bir sigara izmariti bile yangını başlatabiliyor. Son yıllarda bunlara elektrik nakil çizgileri nedeniyle çıkan yangınları da eklememiz gerekiyor. Osmaniye’deki yangının elektrik çizgisinden çıkmış olma ihtimali çok yüksek.

GLOBAL ISINMA

Türkiye’nin mevcut iklim şartlarında yılın belirli devirlerinde yangın çıkma riski vardır, buna yangın mevsimi deriz. Mayıs ve kasım aylarını kapsayan bu süreçte en riskli devir, hava sıcaklarının çok yükseldiği temmuz-ağustos aylarıdır. Bu devirde ormanların altına dökülen meyyit örtü ismini verdiğimiz yapraklar, kurumuş kollar yangının çok süratli bir şeklide büyümesine neden olur. Son birkaç yıldır iklim krizine bağlı olarak eylül ve ekim aylarında da yangın sayılarının arttığını görüyoruz. Hava sıcaklıkları çok yükseliyor, yağışlar azalıyor, hava nemi yüzde 10 üzere ekstrem düzeylere düşüyor. Bir de rüzgâr varsa yangın riski artıyor.

FÖN RÜZGARLARI

Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu (İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi): Hava durumunun yüksek basınçtan etkilendiği yerlerde hava çöküyor, çöktüğü için de kuruyor. Son periyotlarda ise hava sıcaklığının artmasına bağlı olarak toprak ve bitki örtüsü kuruyarak yanmaya daha müsait hale geldi. Antalya’da şu an bağıl nem oranı yüzde 6 üzere olağandışı bir düzeyde. Hava çökerken rüzgâr doruktan esiyor, tıpkı vakitte da kuruyor. Dağların yamaçlarından esen rüzgar yerde bulunan ağacı, yaprağı, otu kurutarak yanmaya müsait hale getiriyor, en ufak kıvılcımda her şey tutuşabiliyor, buna ‘fön etkisi’ diyoruz.

ORMANLARDAKİ YERLEŞİM

Dr. Ümit Şahin (Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Kıdemli İklim Uzmanı): Şu anda tüm dünyada yangınlar yaşanıyor. Birebir anda birçok bölgede yangın çıkması iklim krizine bağlı orman yangınlarının tipik özelliği. İki yıl evvel Avustralya’da birebir özelliği gördük. Ormanların yüzde 15’i yandı. 2010’da Rusya orman yangınları misal özellikler gösterdi. Lakin bu söylediklerim yangınların beşerle ilgisi olmadığını göstermiyor. Ormanların içine siteler kurulması, oteller yapılması, piknikçilerin cam bırakması, izmarit atması yangın çıkma ihtimalini arttırıyor. Ormanlardaki yapılaşmayı, turizmi sanayi ve maden tesislerini engellemek gerekiyor.

YANAN ORMAN İMARA AÇILAMAZ

Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kamuoyunun bilinçlendirilmesinin de çok değerli olduğunu söylüyor ve yanlışsız bilinen yanlışlardan birinin de yangınların toprakları satışa çıkarmak için taammüden çıkarıldığı yolundaki inanış olduğunu belirtiyor:

“Anayasanın 169. Unsuruna nazaran yangın çıkan arazı yine ormanlaştırılmak zorundadır, imara açılmaz. İmara açıldığı takdirde dava açabilirsiniz. Ne yazık ki ormanlık alanların imara açılması için yangını beklemeye gerek kalmıyor. Oteller, madenler, santrallar için her yıl muhakkak ölçüde orman zati imara açılıyor. Bu bahiste rastgele bir kuşkuya düştüğümüz takdirde vatandaş olarak sıkıntıyı savcılığa taşıma hakkımız var.”

Manavgat’ta çarşamba günü 4 farklı noktada başlayan yangını söndürmek için dün de harikulâde uğraş gösterildi. Türkiye’nin birçok vilayetinden gelen takımlar, yangının başladığı günden bu yana canlarını hiçe sayarak alevleri söndürmeye çalışıyor.

Bir önceki yazımız olan Millet-i Sadıka’dan Büyük İhanete: Ermeni Terörü başlıklı makalemizde Agop Agopyan kim öldürdü, ASALA ve asala'yı kim bitirdi hakkında bilgiler verilmektedir.