Tablo değişti! Sektörde ‘iyileşme’ başladı

Geçtiğimiz yıl mart ayı sonunda Türkiye’de birinci koronavirüs olayının görülmesinin akabinde bir dizi tedbir alındı, devir periyot ise aşikâr kesimlerdeki işyerleri için kapanma kararları uygulandı. Bu yıl nisan ayı sonundan, mayıs ayı ortasına kadar da tam kapanma kelam konusu oldu. Temmuz ayına gelindiğinde ise tüm işyerlerinin tekrar faaliyete geçeceği açıklandı. Sokağa çıkma yasakları da uygulamadan kaldırıldı. ILO’nun çalışmasına nazaran de, olağanlaşmanın olduğu temmuz ayı itibariyle bölümlerdeki istihdam göstergeleri olumluya döndü.

HAFİFLEMEYE BAŞLADI

Hürriyet’ten Hacer Boyacıoğu’nun haberine nazaran; ILO Türkiye Ofisi’nin ‘COVID-19 global salgınının 2021 yılında Türk işgücü piyasası üzerinde etkileri’ raporunda, google hareketlilik endeksleri kullanıldı. Böylelikle işyerlerinde istihdam açısından olağana dönüşü gösteren çalışma saatlerine bakıldı. Bilgiler üzerinden yapılan tespitlere nazaran, sürecin en ağır tesirlerini yaşayan yiyecek-içecek bölümündeki durum olağana yakınken, konaklama kesiminin durumu gözle görülür biçimde güzelleşme gösterdi. Genel olarak bakıldığında ise krizin işgücü piyasası üzerindeki tesiri Temmuz 2021’den itibaren hafiflemeye başlamış üzere görünüyor.

MAKÛS DATALARDAN OPTİMİST TABLOYA

Yapılan hesaplamalara nazaran, çalışma saatlari üzerindeki salgının tesiri 2020 yılı boyunca yüzde 16.4 iken, 2021 yılında yüzde 7.8’le hudutlu kaldı. Bu düşüşün global salgın ve yeni tip virüslerin ortaya çıkmasına karşın sağlandığı söylenebilir. Toplumsal faaliyetler ve hareketliliğe yönelik tedbirler ile birden fazla ekonomik faaliyetin işlemesine imkan sağlayan geniş çapta istisnaları olan daha âlâ hedeflenmiş tedbirler sayesinde bu düşüş yaşandı.

Yeni tedbirlerin odak noktası, geri kalan ekonomik kesimlerin birçoklarına istisnalar tanırken, toplumsal faaliyetlerin çok biçimde sonlandırılmasına (bu faaliyetlerin gerçekleştiği yerlerin kapatılması dahil) dayandı. Bu strateji COVID-19’un çalışma saatleri üzerindeki genel tesirini aşağıya çekti, fakat zati çok ağır darbe almış olan ağırlama dalının yarasını derinleştirdi.

Yiyecek-içecek dalı ve konaklama dalının çalışma saatleri üzerindeki tesir, 2020’ye kıyasla 2021’de arttı. Rakamsal olarak, yiyecek-içecek dalında yüzde 31.2’den yüzde 36.5’e, konaklama dalında ise yüzde 45.7’den yüzde 56.5’e yükseldi.

Buna karşın, Temmuz 2021 sayıları optimist bir tablo sergiliyor. Varsayımlara nazaran, yiyecek-içecek kesimindeki durum (çalışma saatleri açısından) olağana yakınken, konaklama dalının durumu gözle görülür biçimde güzelleşme gösterdi.

Sonuç olarak, krizin işgücü piyasası üzerindeki tesiri Temmuz 2021’den itibaren hafiflemeye başlamış üzere görünüyor. Bununla birlikte, gençler üzerinde iz bırakıcı tesirler bırakma tehlikesi, işten çıkarma yasağının kaldırılması ve yeni bir Koronavirüs dalgası (buna bağlı olarak yeni önlemler) gelmesi ihtimali, önümüzdeki aylarda durumun daha detaylı izlenmesi gerektiğine işaret ediyor.

EN ÇOK GENÇLER ETKİLENDİ

COVID-19 kaynaklı krizin tesirleri çalışan kümeleri ortasında eşit derecede görülmedi. Kayıtdışılık, genç yaş, göçmen olma ve ağırlama dalında çalışma üzere bilinen bir dizi özelliği olan çalışanlar ortasındaki çalışma saati kayıpları daha yüksek seviyede oldu. Raporda, “Gençlerin bu krizden daha önemli biçimde etkilenmiş olması ise şaşırtan değil, on yıl evvelki mali kriz devrinde uzun vadeli işsizlik yaşayanlar da yeniden gençler olmuştu” denildi.

2020 yılındaki çalışma saatleri 15-24 yaş aralığındaki genç çalışanlar ortasında yüzde 22.9 azaldı, bununla birlikte, 15-34 yaş aralığındaki genç yetişkinler ise ülke ortalaması doğrultusunda bir azalmayla birlikte daha hafif tesirler yaşadı. Kayıtdışı çalışanlar ve Suriyeli mülteciler sırasıyla yüzde 23.6 ve 24.3 oranında bir azalma ile karşılaştı.

Mesken personellerinin 2020’deki çalışma saatlerinde yüzde 40’lık düşüş oldu. Mesken emekçileri üzerindeki tesirin COVID-19 ile çaba tedbirlerinin (sokağa çıkma yasağı, vb.) çok az olduğu devirlerde bile (Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim 2020) yüksek olduğu görülüyor. Bu durum, birtakım insanların konuta yabancı birisini getirmenin enfeksiyon riski yaratacağından korkması ile açıklanabiliyor. Bu durumun mantıklı nedenlerinden biri ise mesken emekçilerinin kendi meskenlerinde ekstra işlerin var olmasıdır. Birçok konut emekçisi, bayan olması ve okulların kapatılmış olmasından ötürü, çocuklarına baktırabilme ihtimalleri çok düşük olduğu için bu periyotta meskende kalmaya zorlanmış olabilirler.