TACİKİSTAN- Şanghay İşbirliği Örgütü liderleri “Afganistan” gündemiyle toplandı

Şanghay İşbirliği Örgütüne (ŞİÖ) üye ülkelerin önderleri, Afganistan‘daki son durumu görüşmek üzere düzenlenen tepede bir ortaya geldi.

Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman’ın konut sahipliğinde, başşehir Duşanbe’de düzenlenen toplantıda; Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Pakistan Başbakanı İmran Han, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev yer aldı.

Tepeye Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Çin Devlet Lideri Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi ise çevrim içi katıldı.

Putin, burada yaptığı konuşmada, ABD’nin Afganistan’dan “acele” çekilmesinin akabinde ülkede gelişen sıkıntılara işaret ederek “Şu anda ŞİÖ, Afganistan’daki durumun kötüleşmesiyle ilgili önemli riskleri göz önünde bulundurarak ortak, üzerinde muahedeye varılmış rotayı takip etme vazifesiyle karşı karşıyadır.” dedi.

Putin: İran’ın ŞİÖ’ye iştirakini destekliyoruz

ŞİÖ’nün Afganistan’daki barış sürecini desteklemek için çalışmalarını ağırlaştırması gerektiğini belirten Vladimir Putin, “Afganistan’da iktidar değişikliği neredeyse kan dökülmeden gerçekleşti. Bu, katiyen olumlu bir şey. Taliban şu anda neredeyse tüm Afganistan’ı denetim ediyor ve yeni Afgan hükümeti barışı tesis etme, kamusal ömrü olağanlaştırma ve herkes için güvenliği sağlama kelamlarını tutma konusunda teşvik edilmelidir.” diye konuştu.

İran’ın ŞİÖ üyeliği sürecine dair tasarının ŞİÖ Devlet Liderleri Kurulu’nun onayına sunulduğunu anımsatan Putin, “Rusya, İran’ın ŞİÖ üyelik sürecini başlatma kararını destekliyor.” dedi.

Belarus Cumhurbaşkanı Lukaşenko da ŞİÖ’nün dünyada yaşanan bölgesel çatışmalarda daha faal bir rol oynayabileceğini belirterek ŞİÖ üyesi ülkelerin güvenlik alanındaki iş birliğini geliştirmesi gerektiğini söyledi.

Örgütün sıhhat alanında da bir ittifak kurması gerektiğini vurgulayan Lukaşenko, bilhassa ilaç ve aşı üretiminde daha fazla iş birliği yapılmasının ehemmiyetine işaret etti.

Tokayev’den “Kovid-19 pasaportları karşılıklı tanınsın” daveti

Tokayev, bu müddet zarfında ŞİÖ’nün başarılı ve yetkili bölgesel örgüt haline geldiğini ve jeopolitik alanını genişlettiğine dikkati çekti.

Afganistan’daki krizin bölgedeki durumu süratli bir halde değiştirdiğini ve bu bağlamda bilhassa yakın etraftaki ülkelerin yeni risklerle karşı karşıya kaldığına işaret eden Kasım Cömert Tokayev, “ŞİÖ kıymetli tesiri ile Afganistan’daki barışın sağlanmasında faal rol üstlenebileceğine inanıyorum.” sözünü kullandı.

Tokayev, Kazakistan’ın mevcut altyapısı ve lojistik imkanlarını göz önünde bulundurarak Afganistan’a memleketler arası yardımı ulaştırmak için ŞİÖ İnsani Merkezi’nin Almatı kentinde kurulmasını önerdi.

Bunun yanı sıra Tokayev, ŞİÖ üye ülkeleri önderlerine karşılıklı yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pasaportlarını tanımaya çağırdı.

Rahman’dan Afganistan’da kapsayıcı hükümet kurulması daveti

Tacikistan Cumhurbaşkanı Rahman, Kabil’e siyasi sistemi dayatmanın öngörülemeyen sonuçlara yol açabileceğini belirtti.

ŞİÖ Devir Lideri Rahman, toplantıda Afganistan’daki gelişmeler bağlamında bölgesel güvenlik sıkıntılarını lisana getirerek “Tacikistan yaklaşımına bağlı kalıyor ve Afganistan’da kapsayıcı bir hükümet kurulması davetinde bulunuyor. Halkın görüşünü dikkate almadan rastgele bir siyasi sistemin Kabil’e dayatılması, öngörülemeyen sonuçlara yol açabilir.” dedi.

Rahman, ülkesinin tekraren Birleşmiş Milletlerin de ortalarında bulunduğu milletlerarası toplumu ve kuruluşları Afganistan’a ve yaklaşık iki aydır tam abluka altında olan Pencşir eyaleti halkına acil yardım sağlamaya çağırdığını anımsattı.

Afganistan’daki durumun Orta Asya’daki durumu olumsuz etkileyebileceğini kaydeden Rahman, “Afganistan’dan kaynaklanan zorluk ve tehditlere karşı ŞİÖ ülkeleri güvenlik ünitelerini iş birliklerini ağırlaştırmak için ŞİÖ Bölgesel Terörle Gayret Yapısı’nın faaliyetlerini güçlendirmeyi öneriyorum.” dedi.

Rahman, ayrıyeten milletlerarası terör, aşırılıkçılık, ayrılıkçılık, uyuşturucu kaçakçılığı ve siber kabahatler da dahil olmak üzere hudut ötesi organize kabahatlerin ŞİÖ bölgesinde güvenliğe yönelik ana tehditler olmaya devam ettiğini vurguladı.

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov da “20 yılı aşkın müddettir faaliyet gösteren ŞİÖ, somut sonuçlar ve değerli muvaffakiyetler elde etti.” dedi.

Caparov, ŞİÖ bölgesinde güvenlik ve istikrarı korumak için ortak eforlarla değerli çalışmalar elde ettiğini vurguladı ve bölgede güvenlik koridorunun oluşturulmasına özel dikkat gösterilmesi davetinde bulundu.

Afganistan’daki son duruma işaret eden Caparov, ŞİÖ üye ülkelerine, taarruzları önlemek ve göç süreçlerini denetim etmek için etkileşim stratejisini geliştirmeyi önerdi.

Cumhurbaşkanı Caparov, Çin-Kırgızistan-Özbekistan demir yolu inşaat projesini süratlice uygulamaya geçirilmesinden yana olduklarını da kelamlarına ekledi.

Mirziyoyev, Afganistan konusundaki tasalarını lisana getirdi

Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, Afganistan’daki gelişmelerden derin telaş duyduğunu belirterek “Günümüzde Afganistan’da yeni gerçeklik şekillendi, yeni güçler iktidara geldi. Bu, artık olup biten bir gerçek. Bu bağlamda, Afganistan’daki durumla ilgili olarak üzerinde muahedeye varılmış yaklaşımlar geliştirmek ve yeni hükümet yetkilileriyle diyalog geliştirmek, bilhassa Afgan toplumunun tüm ögelerinin kamu idaresinde geniş siyasi temsilini sağlamak, bölgede aşırıcılığın artmasını, radikal ideolojinin ihracatını ve Afganistan topraklarının komşu ülkelerde yıkıcı aksiyonlar için kullanılmasını önlemek açısından değerli.” dedi.

Mirziyoyev, Afganistan’da bayanlar ve azınlıklar da dahil olmak üzere halkın temel hak ve özgürlüklerine hürmet gösterilmesinin kıymetli olduğunu tabir ederek bu bağlamda, Afganistan’ın yabancı bankalardaki dondurulan devlet varlıklarına erişiminin değerlendirmesini önerdi.

Şevket Mirziyoyev, ayrıyeten gayretleri pekiştirmek ve Afgan krizinin siyasi tahlil bahislerini etraflı formda tartışmak için gözlemci ülkeler ve diyalog ortaklarının da iştirakiyle ŞİÖ-Afganistan formatında üst seviye toplantıların düzenlenmesini teklif etti ve bu toplantının birincisini Taşkent’te düzenlemeye hazır olduklarını belirtti.

ŞİÖ Periyot Başkanlığının Özbekistan’a geçeceğini anımsatan Mirziyoyev, bir sonraki ŞİÖ doruğunun 15-16 Eylül 2022’de ülkesinde yapılacağını duyurdu.

#Koronavirüs aşısı yaptırdınız mı?

— Haberler.com (@Haberler) September 17, 2021

Bir önceki yazımız olan Bakan Soylu: O yıllar zor yıllardı, çok zor yıllardı başlıklı makalemizde Adnan Menderes, Baş ve idam hakkında bilgiler verilmektedir.