‘Taliban’dan kaçıyorlar söylemi inandırıcı değil’

MERT İNAN İstanbul – Kıbrıs’ta yaşanan gelişmelerin yanı sıra İran sonundan kaçak yollarla Türkiye’ye giren Afgan mültecilerin durumu ve Suriyeli sığınmacılara ait de Milliyet’e bilgi veren Maltepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Münasebetler Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Ünal, “Suriyeliler’in kesinlikle geri gönderilmesi gerekiyor. Şayet beka probleminden bahsedilecekse en büyük tehlike sığınmacılar sıkıntısıdır. Suriye siyasetimizi gözden geçirmemiz gerekiyor. Türkiye bu kadar büyük bir Suriyeli nüfusu bünyesinde hazmedemez. Zati kendi nüfusu artan bir ülke ülkeyiz. ‘Mültecileri gönderirsek iktisat çöker’ biçimindeki telaffuzlar hiç yanlışsız değil. Suriye siyasetinde yanlış hesaplamalar yapıldı ve bundan geri atım atılması gerekiyor” sözlerini kullandı.

– Suriyeli sığınmacıların geri dönmesi yahut döndürülmesi mümkün mü? Toplumda artan göçmen tersliği varken, bu sorunda hangi kartları açabiliriz?

“Türkiye’nin önünde değerli bir fırsat bulunuyor. Mevcut Suriye siyasetini zorladıkça bu ülkenin 3’e bölünmesine yol açmış oluyoruz. Bir yanda rejimin elindeki topraklar, bir yanda Fırat’ın batısında kukla PYD-PKK bölgesi, bir yanda da Türkiye’nin denetimi altındaki alanlar. Suriye’nin bu bölünmüşlüğü ise Rusya’nın BM Güvenlik Konseyi’ndeki vetosu nedeniyle asla legalleşmeyeceğinden krizi uzun yıllara yaymanın alemi yok. Suriye ile masaya oturmadığımız takdirde sığınmacıları otomobillere yükleyip öte tarafa atma bahtınız yok. Sığınmacıların tapu ve kayıt bilgilerini bulacağımız makam Suriye Devleti. Ortak çalışma kümeleri ve listeler oluşturup geri göndereceğimiz bireylerin kimler olduğu tam olarak belirlenir. Bu bireylerin yine iskanını ise Suriye’ye sağlar. İskan sorunu çok değerli. Oburunun üzerine kayıtlı tapulara getirip diğerlerini yerleştirdiğiniz vakit AİHM üzerinden Türkiye aleyhine binlerce dava açılır. Tüm bunlara karşın asla gitmiyorum gitmeyeceğim diyen olursa da Türkiye’de yararlandıkları tüm imkanları askıya alır ve durdurursunuz.”

– İdlip’deki terör kümeleri nasıl temizlenecek?

“Mutabakat sağlanırsa  terör örgütlerini kazımak için Suriye ve Rusya ortak operasyonlar düzenler. Biz de bu sırada  sivillerin Türkiye kaçmasını engellemek için önlem alırız. Ayrıyeten Suriye içinden açılacak inançlı koridorlar ile siviller tahliye edilir ve terör örgütünün bu insanları kalkan olarak kullanmasının önüne geçilir.”

– Son günlerde İran sonundan Türkiye’ye giren Afgan mültecilerin imajları de tartışılıyor? Afgan mültecilerin Türkiye’ye ABD üst aklı tarafından yönlendirildiğini bile söyleyenler var? Doğrusu nedir?

“Afganlarla ilgili imgeler çok rahatsız edici. Afganistan komşumuz olmadığı üzere sonumuza neredeyse üç bin km arada. Burada öbür büyük bir sorun var. Gelen Afganlar çoklukla 18-30 yaş ortasında genç erkekler. Devletin bu durumu izah etmesi gerekir. Bu gelenler kimdir? Bu şahısların Taliban’dan kaçanlar olduğu söylemi ayakları inandırıcı değil.

Zira Afgan diye bir millet yok. Bunlar Peştun mu? Şayet Peştun iseler Taliban’dan neden kaçıyorlar ve Pakistan’a neden sığınmıyorlar? Can havliyle kaçıyorlarsa eşleri, çocukları niçin yanlarında değil? Gelenler Tacik ise neden Tacikistan’a, Özbek ise neden Özbekistan’a, Türkmen ise neden Türkmenistan’a, Şii ise neden İran yerine Türkiye’ye geliyorlar? Bu soruların karşılığının verilmesi gerekir. Şayet bu yaşanan süreç birilerinin dediği üzere ABD’nin siyaseti yahut ABD üst aklıysa nitekim çok önemli bir krizle karşı karşıyayız.”

– Afganlar’ın sondan geçişlerine İran’ın da göz yumduğu argüman ediliyor?

İran, Türkiye ile alakalarını bozmak istemez. Tahran ile görüşüp hudut güvenliği ve geçişler konusunda mutabakat ve ortak tutum almamız gerekir. Türkiye transit ülke pozisyonundayken son destinasyona dönüştü. Afgan sığınmacı sorununu gelenlerin sayısı daha da büyümeden çabucak ele almak gerekir Zeytinburnu kıyısında asker üniformalı Afganları bu ülke taşıyamaz. Sonlarımızı önemli manada korur, yakaladığımız mültecileri hudutta geriye attığımız algısını oluşturursak bu kitlesel sığınmacı akını bıçak üzere kesilir.”

‘Ne olduğu belgisiz bir ülkeye dönüşürüz’

– Gelenler geri dönmezse Türkiye için riskler nelerdir?

“Biz ülke olarak 1948 tarihli mülteciler mukavelesini coğrafik rezervlerle uygulamaya koyduk. Haklı olarak siyasi sığınmacıları lakin hür Avrupa ülkeleri yahut ABD’den geliyorsa alırız dedik. Öbür bölgelerden gelenleri alamayacağımızı açıkça ilan ettik. Bu kontrat hala geçerli. AB müzakereler sürecinde her vakit bu rezervi kaldırın baskısında bulunsa da buna yanaşmadık. Şayet rezervi kaldırdığımız anda nüfusu 200 milyona ulaşan lakin ne olduğu meçhul bir ülke yahut topluluğa dönüşeceğimiz üzere bu bizim için kıyameti yaşamak manasına gelir. Türkiye’nin komşuları siyasal istikrarsızlıktan sığınmacı üreten ülkelerden oluşuyor. Komşularımızın bir adım ötesi Afganistan üzere kaotik ülkeler. Pakistan’dan bile kaçıp gelenler kelam konusu. Bu nedenle yöneticilerin baş karıştırıcı açıklamalar yaparak mültecileri cesaretlendirecek kelamlardan uzak durmaları gerekir. Şayet Suriyeli ve Afgan sığınmacılar belirli bir vakit aralığında ülkelerine gönderilmezse toplumsal, siyasal, ekonomik ve güvenlik açısından dehşetli sonuçlar yaşayabiliriz.”

Akın akın geliyorlar

İran üzerinden yasa dışı yollarla Türkiye’ye geçen Afgan göçmenlerin sayısı kimi kaynaklara nazaran 100 binleri aşıyor. Hudut sınırında alınan tedbirler nedeniyle yakalanmamak için dağlardan ve dere yataklarından geçiş yapan Afganlar,  insan kaçakçılarına da yüksek fiyatlar ödemek zorunda kalıyor.