Türkiye’deki Afgan kadınlar anlatıyor: Annemin hayatı bombalar altında geçmiş, 20 yıl öncesine dönmek istemiyoruz!

Beykoz, Yenimahalle’de yıkık dökük bir mesken… Öbür Afgan erkekleri eşleriyle konuşmama müsaade vermemişti ancak Hanifa K., fotoğrafını çekmememiz şartıyla işte, karşımda… Karı-koca çok misafirperverler. Çabucak çay yaptılar; aç mıyım tok muyum sordular. 36 yaşındaki Hanifa eşiyle birlikte bir göz odada yaşıyor. Konutta keskin bir rutubet kokusu var. Salonda bir divan, bir halı ve bir televizyondan öteki hiçbir şey yok. Hanifa’nın tüm gençliği Taliban idaresi altında geçmiş, Afganistan‘dan İstanbul’a 5 yıl evvel gelmiş. Durumları çok berbat fakat yeniden de Afganistan’da değil, burada oldukları için memnunlar.

Samsiyya Alizada’ysa 18 yaşında. İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’nde okumak için İstanbul’da… Taliban hakkında bildikleri, annesinden dinlediklerinden ibaret…

Onunla Taksim’de buluştuk. Çağdaş, kendinden emin, özgüvenli bir genç kız… Kendisine söyleyemiyormuş lakin annesinin kaçıp buraya gelmesini istiyor. Onun da aklı, Hanifa K. üzere, Afganistan’daki bayanlarda…

Geçen hafta Taliban’ın ülkenin idaresini fiilen devralmasının ardından Afganistan’ı terk edenlerin sayısı süratle artıyor. Kaçak yolla Türkiye‘ye giren ve Amerikan kargo uçağının kanadına tırmanan insanların imajı hala tartışma konusu…

Taliban’dan kaçan Afganların birden fazla erkek. Afgan bayanların şu anki durumu ve bundan sonraki can güvenlikleriyse tüm dünyanın en kıymetli gündem unsurlarından biri… Hanifa K. ve Samsiyya Alizada’yla son günlerde yaşananları konuştuk.

‘AÇLIKTAN ÖLECEKLER, KİM BAKACAK ONLARA?’

Hanifa K., 36

Eşim Türkiye’ye benden 1.5 yıl evvel, kaçak yollarla geldi. İran üzerinden geldiler, seyahatleri 1 ay sürmüş. Vaktinde erkek kardeşim de o denli gelmişti. Afganistan’da babamın yanındaydım, eşim verem olduğu için beni çağırdı, yoksa hala orada olurdum. Ben Türkiye’ye kaçak yolla girmedim, o ‘yol’un çok sıkıntı olduğunu biliyorum.

Afganistan’da 40 yıldır savaş var. Ölmemek için buraya geliyoruz. Savaşta kocamın amcası, benim dayım ve amcam öldü. Çocukları var, berbat durumdalar. Ne yapalım, mecburuz. Burası düzgün. Annem-babam yaşlı, nereye gitsinler?  Durumları berbat. 

Taliban ile Afgan hükümet güçleri ortasındaki çatışmalar nedeniyle meskenlerini terk eden halk, başşehir Kabil’de kurdukları derme çatma çadırlarla bir parkta hayata devam etmeye çalışıyor.

Eşim orta sıra inşaatta çalışıyor, hasta olduğu için çok çalışamıyor. İkimizin de oturma müsaadesi var. Dokuma işinde ortacıyım, ayakta durmaktan bacaklarım şişti, iki ameliyat oldum. Oturduğumuz bu odanın kirası 400 lira, her yerde rutubet var. Tekrar de Afganistan’dan düzgündür.

Yaşlılar konutunda oturur, bizim üzere gençler de sokağa çıktığı anda azap görürdü. Taliban’dan sonra Amerikan askerleri geldi, onlar biraz uygundu. Lakin yeniden de savaş vardı. Bir taraftan Taliban vuruyor, bir taraftan onlar vuruyor, düzgün bir şey yok.

Ben birinci sefer sokağa 30 yaşında Türkiye’ye gelmek için çıktım. O yüzden beşerlerle konuşmaktan utanıyorum hala. İstanbul’da bu yaşadığım yer bana yeterli geliyor. Deniz görüyorum, park var, komşularım düzgün.

 Afganistan’dan gelenler ortasında erkekler çok. Zira yol çok uzun, aç ve susuz kalıyorlar, çok sıkıntı. Bayanlar, çocuklar o yola dayanamaz. Yolda ölenler var. Erkekler “Önden sarfiyat, onlara para gönderirim” diye düşünüyor lakin aslında kimse bayanlara kıymet vermiyor.

Taliban oradaki kız çocuklarını okula göndermez. Ben 36 yaşındayım, bizim vaktimizde Taliban yüzünden ne ben ne öteki bir kız okula gidemezdik. Fakat okumak ne kadar değerliymiş, gördük. İmza atamıyor, hiçbir şey yapamıyorsun. Bu yaştan sonra da okuma-yazma sıkıntı geliyor. Çocukken kolay olurdu ancak artık güç.

Şu an bayanlar, çocuklar ülkeden çıkamaz, çıkışı kapattılar. Lakin erkek kardeşimin bana gönderdiği üzere bir vize davet mektubu bulabilirlerse gelebiliyorlar. Yoksa orada ölecek, ne yapsın? Bomba patlayabilir, ölebilirler. Esasen birçoklarının yanında erkekleri yok, açlıktan ölecekler. Kim bakacak onlara? Taliban öldürmese de yaşama talihleri yok.

Afganistan’dan çoğunlukla erkek sığınmacının gelmesi çok tartışıldı.

‘BİZİM İSTEDİĞİMİZ ŞU: BAYANLARA KARIŞMASINLAR… EĞİTİM HAKKIMIZA, KIYAFETİMİZE; HİÇBİR ŞEYE…’

Samsiyya Alizada, 18

Afganistan, Ezniye’de doğdum ancak orada hiç yaşamadım. Bir mühlet Herat’ta, sonra da Kabil’de yaşadık. Ailem şu an hala orada. İki erkek kardeşim var. Annem-babam eğitimli, ikisi de üniversite mezunu. Abim Hindistan’da elektrik mühendisliği öğrencisi, küçük kardeşim de Herat’ta lise okuyor.

Afganistan’ın ulusal seviyedeki üniversiteye giriş imtihanı Konkor’da 2020 birincisi oldum. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı’nın (YTB) Türkiye Bursları programına müracaat yaparak İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ni tercih ettim, kabul gördüm. Amacım, Afgan bir kızın muvaffakiyetini herkese duyurmaktı. Kalp cerrahı olmak istiyorum. Gayem, ülkeme dönmek, orada hizmet etmek.

Taliban periyodunu hiç görmedim. Oradayken çok badire yaşamıyordum, okula rahatça gidip gelebiliyordum. İslam dinine mensubuz ancak siyah çarşaf giyinmeye mecbur değildik. Birden fazla ailede kız çocukları tahminen liseye kadar okur, sonrasında aileleri üniversiteye gitmelerine müsaade vermez. Ben ailemden yana şanslı olduğum için bugün buradayım.

20 yıl içinde biz çok ilerledik. Bizim kızlar ortasında devlette yahut markette çalışan vardı. Lakin annemden duyduğum kadarıyla

20 sene evvel çalışamazlardı. Annemin çocukluğu iç savaşla geçmiş. Sınıftayken bir anda bombaların patladığını görürlermiş, eğitimi daima savaşla geçmiş. Tekrar de edebiyat öğretmenliği okumuş.

ABD Hava Kuvvetleri’ne ilişkin nakliye uçağında, Afganistan’dan tahliye edilen siviller. (üstte)

Taliban’ın Kabil’e geldiğini toplumsal medyadan duydum, çabucak annemleri aradım. Onlar Afganistan’da. Birinci 3 gün ıstıraptan başımı kaldıramadım. Birinci düşündüğüm kızlardı, ‘onlara artık ne olacak’ diye tasa duydum.

Aileme internet üzerinden ulaşabiliyorum, şimdilik bir kasvet yaşamıyorum. Haberlerde ve toplumsal medyada bayanların kaçırıldığı, esir alındığı, öldürüldüğü konuşuluyor. Çabucak annemi ya da kız arkadaşlarımı arıyorum, “Öyle bir şey yok” diyorlar. Uzakta olmak güç. Neye inanacağımı şaşırmış durumdayım. Bayanların geçmişe dönük anıları var, korkuyorlar. Hem de çok korkuyorlar… Taliban şu an bir şey yapmıyormuş ancak birkaç gün sonra yapmayacağının garantisi yok.

Taliban kelamda af çıkarmış fakat bayanlar 20 yıl evvel çok makus günler yaşadığı için hiçbir şeye inanmıyorlar. Taliban’ın bu türlü davranmaya devam edeceğine de inanmıyorlar. “Şu an muharrem ayı, o yüzden olay çıkarmıyorlar” diye konuşuyorlar.

Afganistan’da genelde evvel erkekler göç eder. Bir maaş, bir ekmek parası bulduktan sonra bayanları yanlarına alırlar. Medyada erkeklerin tamamı kaçıyor üzere görünüyor lakin her aileden biri gidiyor aslında. Bir kardeş ya da baba; bayanların yanında bir erkek kalıyor.

Bizim istediğimiz şu: Bayanlara karışmasınlar. Eğitim hakkımıza, kıyafetimize, hiçbir şeye… 20 sene öncesine dönmeyelim. Şu anda bir şeye karışmıyorlar lakin müdahale ettiklerinde bayanlar isyan eder. Geçen ay bir küme bayan ellerinde silahlarla, Taliban’ın gelme ihtimalini protesto etmişti.

‘KADINLAR KORKUP SOKAĞA ÇIKMIYOR’

Samsiyya Alizada’nın Afganistan’da yaşayan annesi (ismini yazmamızı istemiyor): “Eski yıllara nazaran bayanlar çok dışarda değil, bugün aşure günü olmasına karşın Taliban’dan korkup çıkmıyorlar. Dışarı çıkanlara da farklı gelmiş ‘Taliban neden bir şey yapmıyor’ diye. Şu an siyah çarşaf değil, olağan her gün ne giyiyorsak onu giyip çıkıyoruz lakin gidişat muharremden sonra belirli olur. Kimi vakitler olumlu, bazen olumsuz düşünüyorum. Şu an bir şey söylemek gerçek değil, önümüzü görmemiz gerekir. Taliban bir şey yapmayacağını söylüyor ancak halk huzursuz. Kamuoyu berbat bir şey olması durumda halkın sokağa döküleceği görüşünde.”

Kaynak: Hürriyet

Bir önceki yazımız olan Türkiye'nin en yüksek barajının su tutacağı tarih belli oldu başlıklı makalemizde Baraj, Barajı ve Gövde hakkında bilgiler verilmektedir.